پرسش

فرق میان ضد و نقیض چیست ؟

پاسخ

با سلام عرض تحیت!
"ضد" و "نقیض" دو واژه در علم منطق اند كه در انواع تقابل جای می گیرند.
منطقیون و فلاسفه تقابل دو مفهوم را به چند قسم تقسیم می كند: تقابل عدم و ملكه، تقابل تناقض، تقابل تضاد و تقابل تضایف.
فرق اساسی میان ضدّین و نقیضین در این است كه ضدّین هر دو امری وجودی اند، كه فقط با هم جمع نمی شوند ـ مثل سفیدی و سیاهی كه در آن واحد در یك شیئ واحد قابل جمع نیستند ـ اما قابل رفع هستند؛ یك می تواند نه سفید باشد و نه سیاه؛ و مثلا زرد باشد. گاه در تضاد غایت بعد را هم شرط دانسته اند.
اما در نقیضین تقابل بین یك امر عدمی و یك امر وجودی است كه با هم جمع و رفع نمی شوند ـ مثل "بود" و "نبود". محال است یك چیزی در جهات واحد هم باشد و هم نباشد.
پر واضح است "بود" وجود دارد، اما "نبود" امری عدمی است و وجود ندارد.
نقیضین نه قابل جمع اند ـ كه گذشت ـ و نه قابل رفع. یعنی نمی شود چیزی نه "بود یا موجود" باشد و نه "نبود و معدوم"!
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.