پرسش

1- فلسفه دعا چیست؟
2- دعا از دیدگاه ÷یامبران ؟

پاسخ

با سلام و عرض تحیت.
دوست محترم!
1. فلسفه دعا اتصال به عالم قدس، و تضرع در برابر حضرت حق جل و علا، و اعلام این مطلب است كه ما اختیار و تحقق هر دیز را در یى با كفایت او می بینیم.
البته دعا، علت تامه برای برآوردن حاجت نیست؛ از این رو گاهی تخلف می كند و علی رغم دعا، حاجت برآورده نمی شود. حال آن كه اگر علت برای آن بود تخلف صورت نمی گرفت، چون تخلف معلول از علت محال است.
پس دعا، مقتضی برآمدن حاجت است. دعای ما به گریه طفل می ماند؛ گریه او نه سبب جوشیدن شیر در سینه مادر است و نه سبب سیراب شدن او، امّا سبب توجه مادر به او در ارتزاق است.
از این رو قرآن می فرماید: اگر دعای شما نبود، خداوند به شما توجه نمی كرد. پس باید مراقب موانع استجابت دعا باشیم، و الا دعا مقتضی برآمدن حاجت می باشد.
و خداوند تصریح می كند كه «إذا سألك عبادی عنّی فإنّی قریب أجیب دعوة الداع إذا دعان» یعنی هنگامی كه بندگان من از من سئوال كردند، بگو: من نزدیك به آنها هستم و اجابت می كنم دعای دعا كننده را وقتی دعا كند. (بقره/186)
از این آیه شاید بتوان استفاده كرد كه دعا، علت برای اجابت است ولو علت برای برآوردن حاجت نباشد. یعنی هر دعایی اجابت می شود، ولیكن اجابت ملازم با اجراء مفاد دعا نیست. خود شنیدن پروردگار و رحمات خاص او بهره هایی از اجابت است.
در این باره حرف بسیار است اگر باز هم سؤالی باقی مانده بود، با ما تماس بگیرید.
2. قرآن دعاهای بسیاری از پیامبران نقل كرده است؛ مثل تضرعات حضرت یونس(ع) در شكم ماهی و دعای حضرت ابراهیم(ع) و... ما به عنوان مثال، یك نمونه را عرض می كنیم.
قرآن می فرماید: حضرت زكریا(ع) وقتی كرامات حضرت مریم(س) را دید، به درگاه خداوند دعا كرد كه پسری با چنین خصوصیاتی به او بدهد ـ در حالی كه خود او پیر و زنش نازا بود. خدای متعال دعای او را اجابت كرد و یحیی را به او عطاء نمود. اما تمام اعجاز نه فقط در بچه دار شدن علی رغم پیری و نازایی زن بود، بلكه دعای او موجب شد كه نه تنها او داری فرزند، و آن هم "ذریه طیبه" شود، بلكه حتی آن فرزند پیامبر هم بشود، درحالی كه حضرت مریم(س) پیامبرنبود. به فرمایش برخی بزرگان به او فرزندی چون عیسی ابن مریم داده شد.
حضرت یحیی(ع) اعجازها و كرامات حضرت عیسی(ع) را داشت. قرار اولی بر این نبود كه چنین پیامبری هم باشد، اما دعای زكریا موجب شد كه او هم صاحب فرزند شود، و آن فرزند هم دارای كرامات عیسوی گردد و هم از پیامبران باشد.(ر.ك. به تفسیر موضوعی آیت الله جوادی آملی، سیره پیامبران در قرآن ـ قصه یحیی)
این نمونه ای از تأثیر دعا، در جلب مواهب الهی است.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.