پرسش

با سلام
چرا باد معده وضو را باطل می كند؟
دلیل!!!!!!

پاسخ

با سلام و عرض تحیت.
دوست گرامی!
ابتدا لازم است بین دو مفهوم "دلیل" و "علت" فرق بگذارید، و به چند نكته اساسی توجه فرمائید:
1. دلیل آن چیزی است كه استناد حكم را به شارع مقدس برای ما اثبات می نماید؛ و علت آن چیزی است كه چرائی حكم و فلسفه تشریع آن را از سوی شارع برای ما بیان می دارد.
2. با این وصف، پذیرش بی دلیل احكام، سر از خرافه درمی آورد، چون تمایز اصلی خرافه با آموزه های وحیانی در نداشتن دلیل معتبر است. حال یافتن "ادله احكام" نیاز به تتبع در منابع اصلی دین ـ یعنی كتاب و سنت و عقل ـ با روش درست استنباط دارد؛ كه علومی چون فقه، اصول فقه، رجال، درایه، منطق و ادبیات برای آن طراحی شده اند.
3. این كه علت تشریع فلان حكم چیست، بسیاری اوقات از سوی شارع بیان نشده است. عقل ممكن است حكمتها یا مصالحی برای آن كشف كند، اما بطور قطع نمی تواند حكم كند كه علت یا علل انحصاری فلان حكم همینها است؛ چون قانونگذار(شارع مقدس) احكام را برای "غایتی" تشریع كرده است، كه آن غایت چه بسا فراتر از عالم طبیعت و ناظر به دنیای دیگر است؛ پس چون این غایت و محدوده آن در اشراف عقل ما نیست؛ حكم قطعی عقل، خلاف عقل است.(دقت كنید)
4. بالاتر این كه در عبادیات شارع مقدس تعمّدی برای اختفاء علت ـ و نه اختفاء دلیل ـ دارد!
خداوند برای احكام خود دلیلی ارائه كرده است. بلكه خود او فرموده است كه من بر آنچه دلیل اقامه نكرده ام بازخواست نمی كنم. اما امتثال امر و نهی الهی و عمل كردن به آن متوقف بر دانستن علت نیست. از این رو در صورت جهل به علت تشریع، و فقط با وضوح دلیل هم، اگر مكلف عصیان كند، مولا حق دارد او را معاقبه نماید، و عقل و شرع نیز هیچ قبحی در آن نمی بیند.
به فرمایش امام علی(ع) در خطبه قاصعه(نهج البلاغه، فیض الاسلام، ص234) خداوند بندگان را به چیزهایی كه اصل و ریشه آن را نمی دانند، می آزماید تا بنده از غیر بنده تمییز داده شود.
برای روشن شدن مطلب مثالی می زنیم: الآن همه ما لااقل روزی یك وعده مسواك می زنیم. اما آیا مسواك زدن ما از روی تعبّد و پرستش خدای متعال و امتثال امر اوست ـ كه پیامبر(ص) فرمودند: "آنقدر در این باره تأكید شد كه گمان كردم واجب است" ـ یا نه چون عقلمان خواص و آثار مسواك را درك كرده مسواك می زنیم؟!
پرواضح است اكثر ما معمولا برای امتثال امر او مسواك نمی زنیم. حال آن كه یك غایت كلی و عام تشریع، ایجاد روح كرنش، تواضع و بندگی در برابر خدا است. عبودت وقتی بیشتر حاصل است كه ما كاری را فقط به این سبب كه خدا گفته، انجام دهیم. این می شود عبودیت خداوند؛ لذا گاه لازم است ما فلسفه حكمی را ندانیم، تا تمرین، و همچنین امتحانی، باشد برای عبودیت ما؛ و این خود فلسفه ای عقلانی و درست است.
5. البته معمولا، پس از حصول ایمان و عمل صالح، به مرور فلسفه و اسرار احكام الهی بر انسان معلوم می شود؛ چنان چه از اسرار نماز و حج و... عارفان سخن بسیار گفته اند، و البته همگان هم در نشئه قیامت بطور عمومی از اسرار آن مطلع می شوند.
6. در مورد این سؤال شما هم، علّت قطعی ای در دسترس ما نیست، گرچه دلیل قطعی در دسترس است و در كتاب طهارت از كتب روایی به آن تصریح شده است.
اگر باز هم سؤال و ابهامی باقی ماند، دوباره با ما تماس بگیرید.
التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.