پرسش

سلام
چند سوال دارم امیدوارم ÷اسخ های درستی را از شما عزیزان دریافت نمایم :
- ما چرا بر روی مهر سجده می كنیم؟
- چرا در اطراف قبور امامان علیهم السلام طواف میكنیم؟
استشفا از امامان دلیل منقول و معقولی دارد و آن چیست ؟
گرفتن خمس از غیر غنایم حربی چگونه توجیه ÷ذیر است در حالیكه ظاهر آیه دال بر وجوب خمس در غنایم است؟
قبلا از اساتید محترم ممنونم
اگر ÷اسخ از طرق سایت تبیان ارسال شود برای من و سایر دوستان نیز مفید خواهد بود و اگر از طریق هاتمیل فرستاده شود ممكن است قابل دریافت و خوانا نباشد . و اگر از طریق ÷ست ارسال شود كه نور علی نور

پاسخ

دوست محترم!
با سلام و تحیت؛
1ـ در ارتباط با مسئله استفاده از مهر برای سجده نماز توجه شما را به چند مطلب جلب می كنیم. بعضی از این مطالب، به همراه روند استدلال ما، می تواند در بررسی مسائل متعددی از این قبیل مفید باشد.
1) آنچه سجده بر آن جائز است ارض و روئیدنیهای غیر خوراكی و غیر قابل پوشیدن آن است. لذا چنین نیست كه حتما سجده باید بر مهر و حتی بر خاك باشد.
2) طهارت محل سجده یكی از شرائط صحت آن است. علاوه بر آن كه نزاهت محل سجده هم به طور فطری مطلوب است.
3) با توجه به دو نكته فوق اگر كسی برای حفظ و حراست از محل سجده خود چیزی مثل مهر ـ از خاك یا سنگ و یا غیر آن ـ بسازد و بر آن سجده كند، نه تنها مورد نكوهش نیست، بلكه تحسین هم می شود. شیعیان نیز با توجه به آن حكم و با توجه به اقتضای فطری خویش ـ و بعد خواهیم دید با اقتدای به پیامبر اكرم(ص) و اشاره اهل بیت او(ع) ـ به این خرده فرهنگ خو كرده اند كه مهری برای خود فراهم آورند.
4) در بعض روایات آمده است كه پیامبر اكرم(ص) نوعی حصیر، به عنوان مهر، استفاده می كرده اند. و گاهی نیز برای اجتناب از حرارت آفتاب كه بر سطح زمین خورده و آن را داغ كرده بوده است، مقداری سنگ برای سجده فراهم می كرده اند. (سنن بیهقی ج1/ص421 و 439) كما این كه بعضی از صحابه پیامبر نقل شده كه مهر خاكی ـ و به تعبیر روایت خشت ـ در سفر ها به همراه داشته اند.(الطبقات الكبری ج6/ص79)
5) در روایات اهل بیت(ع) هم آمده است كه پس از واقعه عاشورا سجده بر خاك كربلا را توصیه می كرده اند. بدیهی است كه معقول تری راه برای التزام به سجده بر خاك كربلا، ساختن چیزی مثل مهر ـ خشت خاكی ـ است. این عملی است كه شیعیان به تبع توصیه اهل بیت پیامبرشان انجام داده اند؛ و كم كم به صورت عادت فرهنگی مثبتی درآمده است. با توجه به آنچه گذشت معلوم می شود سیر تكوین این خرده فرهنگ، كاملا طبیعی و بر طبق احكام و توصیه های اسلامی و بهترین شكل امتثال آنها است.
2ـ اما در مورد توسل به معصومین(ع)، قبل از پرداختن به اصل جواب، خوب است تصویر صحیحی از توسل ارائه كنیم؛ كه به نظر نگارنده تصویر صحیح از توسل، خود، جواب شما خواهد بود.
توسل در لغت یعنی به كار بردن وسیله ای جهت تقرب در نزد مقامی بلند مرتبه.
قرآن مجید می فرماید: «یا أیها الذین آمنوا إتقوا الله و ابتغوا الیه الوسیلة و جاهدوا فی سبیل الله لعلكم تفلحون»(مائده/34)
وسیله ای كه مایه تقرب به ذات باری می شود می تواند عمل صالح باشد؛ كما این كه در تفسیر آیه فوق بعضی وسیله را به طاعت الهی و عمل صالح تفسیر كرده اند.
این وسیله می تواند دعای بنده به درگاه الهی باشد. «و إذا سألك عبادی عنی فإنی قریب أجیب دعوة الداع إذا دعان»(بقره/186)
این وسیله می تواند طلب ما از دیگران باشد تا در حق ما دعا كنند و استغفار نمایند.«قالوا یا أبانا إستغفر لنا ذنوبنا إنا كنا خاطئین قال سأستغفر لكم ربی إنه هو الغفور الرحیم»(یوسف/7-8)
به عبارت دیگر، تمسك به هر چه كه به دلیلی موجب تقرب الهی است، به نوعی توسل است. حتی گریه ـ البكاء سلاح المؤمن ـ و صدقه دادن ـ در روایت است كه قبل از دعا صدقه بدهید ـ نیز به این معنا توسل است.
با این اوصاف، چه اشكال دارد كه در ارتباط خود با خدا شخصیت های آبرومند نزد خدا را واسطه قرار دهیم و از خدا بخواهیم كه به حق آبرویی كه آنان در نزدش دارند ما را مشمول عنایت خود قرار دهد.
توسل امری است كه در زمان رسول خدا و اهل بیتش در میان اصحاب وجود داشته و هیچگاه مورد نهی حضرات واقع نشده است.
به این روایت توجه كنید:
مرد نابینایی به نزد پیامبر آمد و عرض كرد: از خدا بخواه تا به من شفا عنایت كند. پیامبر فرمود: اگر بخواهی الآن دعا می نمایم، ولی اگر به تأخیر بیندازم بهتر است. مرد نابینا گفت: الآن دعا بفرمایید.
حضرتش فرمود تا وضوء بگیرد و دو ركعت نماز بگزارد و این چنین دعا كند: "اللهم إنی أسألك و أتوجه إلیك بنبیك محمد نبی الرحمة. یا محمد! إنی توجهت بك الی ربی فی حاجتی هذه، فتقضی لی. أللهم شفعه فی." یعنی پروردگارا! من از تو درخواست می كنم و به وسیله پیامبرت به تو روی آورده ام. ای پیامبر! من به واسطه تو به خدا روی آورده ام تا شفیع من بر برآورده شدن حاجتم باشی. پس ای خدا او را شفیع من قرار ده.
نكته ای كه در انتها لازم است بدان تذكر داده شود، كه شاید اصل این اشكال و امثالش از آن ناشی است، این است كه توسل نیز ارتباط مستقیم با خدا است. ما با توسل چیزی از غیر خدا نمی خواهیم. ما همه چیز را در كف با كفایت خدا می دانیم و بس. تنها چیزی كه هست در این ارتباط معنوی با اولیاء الهی همراه می شویم و آبروی آنها را وسیله ای برای توجه و عنایت بیشتر خداوند قرار می دهیم. و لذا ما، با توسل، به آیه زیر عمل می كنیم كه: «أدعونی أستجب لكم».
از طرفی باید توجه داشت كه توسل به اهل ‌بیت(ع) و واسطه قرار دادن آنها، در راستای تقرب الهی است؛ پس توسل به اهل‌بیت(ع) سر تا پا رنگ و بوی الهی دارد، و مسیر حركت به سوی خداوند از همان مسیر توسل به اهل ‌بیت می‌گذرد. توسل به اهل‌بیت در اصل، همان توسل به خداوند و تقرب جستن به خداوند است؛ چرا كه اولا، به امر خدا واقع شده است و ثانیا، به هدف تقرب به اوست. محبت به اهل بیت در عرض محبت الهی نیست، بلكه برای وصول به آن است. سرّ كلام آن است كه محبت به اهلبیت صرفا یك محبت عاطفی نیست، تا مستقل از محبت به كمالات و محبت به خداوند باشد، بلكه محبت به اهل بیت(ع) یك محبت نشأت گرفته از تعقل و شناخت حقیقت است. چنین محبتی، نه تنها جا را برای محبت به حضرت حق تنگ نمی كند، كه آن را قابل فهم و در معرض دسترسی می كند. محبت به اهل بیت با محبت الهی مشترك است و تفاوتی بین آنها نیست، تا گفته شود در دل جای دو چیز نیست. این كه در دل نمی‌توان دو چیز را جای داد در جایی است كه مسیرها و اهداف دو محبت با هم متفاوت باشد، ولی در جایی كه مسیرها و اهداف مشترك و یكی هستند، علاوه بر دو چیز چند چیز هم می‌توانند در دل جای گیرند. كلام آخر اینكه ذكر و یاد خدا و تقرب به خداوند بدون توسل به اهل‌بیت به مقصد نمی‌رسد، و توسل به اهل‌بیت هم همان ذكر و یاد خداوند است.
اما بوسیدن و طواف نمودن در اطراف قبور ائمه(ع) یك نوع اظهار محبت و ابراز ارادت و علاقه به ساحت مقدس آن بزرگواران، و یك نوع تبرك جستن است. و آنچه كه اصل و مهم است همان اعتقاد راسخ داشتن به مقام و جایگاه معصومین(ع) و تقرب آنها به درگاه الهی است.
استشفا از اهل بیت در حقیقت توسل به ایشان است تا خدا به ما لطف كند.
3ـ اما در مورد سؤال از آیه خمس می توانید به كد 10637، در بخش تازه های مذهبی سایت مراجعه نمایید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_ قم.