پرسش

ما شنیده ایم كه زن میتواند در خانه كار نكند یا در ازای انجام كار اجرت دریافت كند _ خوب در چنین شرایطی آیا كسی پیدا میشود كه بخواهد با چنین زنی كه در زندگی كاری انجام نمیدهد زندگی كند و اصولا اگر زنی بگوید من اجر و پاداش اخروی كار در منزل را نمیخواهم و میخواهم از حق شرعی كه برای من است استفاده كنم و كاری انجام ندهم در این حالت چه باید كرد ؟ آیا این حكم باعث سست شدن انگیزه جوانان و مردها برای ازدواج نخواهد بود ؟ آیا عاقلانه نیست كه انسان به جای زن گرفتن كنیز استخدام كند ؟ دیگر در چنین شرایطی عشق و محبت چه معنی در زندگی دارد ؟ لطفا جواب شرعی و اخلاقی این مسئله را مفصلا بیان فرمایید.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست گرامی!
باید مقررات اسلام را با جامعیت آن مورد توجه قرار داد. اسلام دو شاخه ارزشی ـ كه مربوط به بایدها است ـ دارد، و آن یكی اخلاقیات است و دیگری فقه و حقوق. این هر دو می بایست در ارزیابی جامعه اسلامی مورد توجه قرار گیرد.
پر واضح است، اسلام ریشه تشكیل خانواده را بر دوستی و محبت و آداب و فضای حاكم بر آن را متفرع بر اخلاق كرده است. اما برای تعیین حدود و حل خصومات احتمالی، قوانین و حقوقی را نیز قرار داده است.
به دیگر سخن، چهارچوب زندگی برای رسیدن به اهداف آن را اخلاقیات می سازد، و نه حقوق و قوانین. بلكه حقوق و قوانین چهارچوبه‌ای است تا اخلاق در محدوده آن رشد كند.
برای مثال اسلام جهاد زن را در خوب شوهر داری كردن معرفی می‌كند(ر.ك. به نهج البلاغه، حكمت‌ها)، یا تحمل آزارهای شوهر را برای او مصادف با اجر جهاد قرار می‌دهد.
و در مقابل شوهری را كه در خانه، كمك به امور خانه نماید، اجر و پاداش می دهد.
اما اگر زن و شوهری به هر دلیل نخواستند از این فضای گسترده، و چهارچوب وسیع برای نظام خانوادگی خود بهره ببرند، و به عبارتی نخواهند با هم بر اساس اصول اخلاقی رفتار كنند، باید برای جلوگیری از ستم و بی‌عدالتی كف و حدی مشخص شود، كه دیگر لباس قانون و حقوق می‌پوشد.
از یك سو می‌فرماید: اگر زن یك لیوان آب دست شوهر خود بدهد، دهها قصر بهشتی برای او احداث می شود؛ و از سوی دیگر اگر شوهر خواست از او سوءاستفاده نماید و از حقوق طبیعی او را محروم نماید، پر واضح است راهی جز اخلاق و موعظه یا امید به آخرت و … باید مهیا باشد. این قوانین ـ مثل اجرت گرفتن در مقابل كار و … ـ قوانینی برای حمایت از ضعف زن در مقابل شوهر و همچنین بالعكس است.
به علاوه این قوانین به مرد و زن گوشزد می كند كه این همه تلاش و نیكی كه از همسرت می بینی، نه از سر وظیفه و ناچاری است بلكه همه اش از سر محبت و اخلاص است. این زمینه آن است كه محبت جای یك رابطه خشك حقوقی را بگیرد.
خلاصه این كه، قوانین كف نظام خانواده را می‌سازد؛ نه سقف آن را. اگر زن و شوهر از اول، با مهر و محبت تشكیل خانواده دهند و هر یك هم كمال احترام و ایثار را نسبت به دیگری انجام دهد؛ كجا كار به چسبیدن به آن حداقلها می‌رسد. به علاوه كه با این حد اقلها است كه اخلاق و محبت معنا پیدا می كند.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.