پرسش

چرا باید از خدا ترسید مگر خدا ترس دارد

پاسخ

دوست محترم!
خداوند در موضوع ترس از خدا دو تعبیر مختلف دارد.
گاهی می فرماید: «من خشی الرحمن»؛ در اینجا خشیت را با وصف رحمانیت خدا همراه كرده است. شاید مراد آن باشد كه ترس از خدا مثل سایر ترس ها نیست كه از غضب دیگری است، بلكه به خاطر محروم شدن از نعمتها و رحمتهای اوست.
و گاه می فرماید: «و اما من خاف مقام ربه»؛
این آیه هم ترس را به مقام و جایگاه الهی نسبت می دهد و نه به عذاب و امثال آن. در حقیقت این آیه می فرماید حرمت الهی اقتضای پرهیزكاری دارد. به عبارت دیگر، منظور این آیه ترس از خداست، نه به خاطر آتش دوزخ و خوف از فوت لذت های نفسانی در بهشت، بلكه تنها به خاطر مقام پروردگار و جلال او خایف است.
اگر مقام پروردگار را مقام عدالت او بدانیم ـ آنچنانكه مرحوم علامه طباطبایی فرموده است ـ خوف از عدالت نیز بازگشت به خوف از اعمال خود انسان می كند.(ر.ك. به ترجمه تفسیر المیزان، ج 19، ص 216)
بلكه این خوف معنایی والاتر و بالاتر از این دارد.
علامه طباطبایی در تفسیر چگونگی خوف از مقام پروردگار می فرماید: باید بگوییم خوف هم مانند عبادت مراحلی دارد، و خوف در آیه فوق ظهور در هیچ یك از این دو قسم خوف ـ یعنی خوف از عذاب و خوف از فوت لذت های نفسانی در بهشت ندارد، چون خوف از آگاهی خدا و نیز خوف از مقام پروردگار تاثیر خاصی است كه برای بنده بدان جهت كه بنده است و در برابر ساحت عظمت و كبریایی مولایش حقیر و ذلیل است به دست می دهد و باعث می شود آثاری از مذلت و خواری در قبال عزت و جبروت مطلقه خدای تعالی از او ظهور كند، و این معنای از خوف همان خوفی است كه خدای تعالی ملایكه مكرمین را بدان ستوده است، با این كه ملائكه معصوم هستند.(ر.ك. به ترجمه المیزان، ج 19، ص216)
برای شما آرزوی توفیق داریم.