پرسش

سلام. خسته نباشید.
یه سوال تو سریال مسافری از هند مطرح شد كه من دقیقا جوابشو نمیدونم. اگه امكان داره درباره اش به طور كامل و اعتقادی برام توضیح بدید.
اینكه برای یك آدم عادی كه حتی غیر عربه از كجا معلوم میشه كه قران معجزه است؟
مثلا معجزه موسی و عیسی قابل درك برای همه بود اما قرآن فقط برای با سواد ها مخصوصا عربها و آنهایی مشخص است كه معجزه است كه در قرآن تدبیر كنند و مطالعه كنند. اما در نگاه اول معلوم نمیشه كه معجزه است.
میدانم حرفم و سوالم اشكال داره اما جوابش را نمیدانم. لطفا طوری راهنمایی ام كنید كه اگر كسی از خودم پرسید بتوانم جواب بدهم.
با تشكر فراوان از زحمات شما

پاسخ

دوست محترم!
ظاهرا شما اعجاز قرآن را منحصر در اعجاز لفظی آن دانسته اید؛ حال آن كه ادله الهی بودن این پیام و اعجاز قرآن منحصر در آن نیست.
بله، بعضی از وجوه اعجاز همانطور است كه بیان داشتید؛ یعنی برای فردی كه باسواد است و عربی می داند بهتر قابل فهم است تا كسی كه كم سواد بوده و یا اصلا آشنایی با زبان عربی ندارد. اما همه وجوه اعجاز قرآن بدین گونه نیست، و فردی كه با این زبان آشنایی ندارد نیز می تواند آن را درك كند.

دلائل مختلفی وجود دارد كه بر این دلالت دارند كه قرآن از سوی پروردگار عالمیان نازل شده است. سعی ما آن است كه آنها را بررسی كنیم، و نشان دهیم كه افراد عادی نیز توانائی درك این مهم را دارند، مخصوصا دلیل سوم.
آیات شریفی را كه به مسئله فوق پرداخته، می توان در دو دسته كلی، با عنوان های "آیات بیانگر دلیل عقلی" و "آیات بیانگر دلیل نقلی" قرار داد. مجموعه آیات بیانگر دلیل عقلی را آیات تحدی ـ یعنی آیات دعوت كننده به همانند آوری ـ می نامند؛ و آیات بیانگر دلیل نقلی، آیاتی است كه مشتمل بر اخبار پیامبران گذشته و كتابهای آسمانی پیشین، از آمدن پیامبر اسلام و نزول قرآن می باشد.
در آیات دسته اول، خداوند در مقام اثبات اعجاز قرآن بصورت عقلی می باشد، لذا مضمون این آیات دلیل عقلی است، و نه نقلی و تعبدی.
وجوه اعجاز قرآن: آیات بیانگر دلیل عقلی از این اعجاز قرآن به شكلهای مختلفی سخن گفته است. ما در این جا به طور اشاره آن را بیان می كنیم.
1- آیات تحدی: قرآن كریم در پنج سوره، منكران رسالت و حقانیت قرآن را به آوردن مانندی برای این كتاب وحیانی، تحدی كرده است. آیات تحدی عبارتند از: اسراء/88 (تحدی به همه قرآن)، هود/13 (تحدی به ده سوره)، یونس/38 و بقره/23 (تحدی به یك سوره)، طور /32-33 (تحدی به گفتاری چون قرآن).
از مجموع پنج آیه فوق، فهمیده می شود آنچه قرآن به آن تحدی كرده است، مقدار معتنابهی از كلام است كه مشابه آنچه در قرآن آمده است می باشد.
توضیح مطلب آن كه در زمان نزول قرآن فصاحت و بلاغت رواج فراوانی داشت. قرآن اوج فصاحت و بلاغت عربی است، بدین معنا كه قرآن از شیوایی كلمات و روانی تلفظ، گوش نواز بودن سخن و همچنین از رسایی و گویایی و دقت تعابیر در فهماندن مقصود برخوردار است. به عبارتی بهترین تعبیر ممكن برای ادای یك سخن در قرآن بكار رفته است. همانند آوران قرآن نیز همیشه از قدرت سبك و آهنگ این آثار جاوید اظهار عجز و ناتوانی كرده اند. اسامی و تلاش كسانی كه درصدد همانندآوری قرآن برآمده اند، از صدر اسلام تا كنون در تاریخ مضبوط است. كلام بسیاری از همانندآوران مضحك، و فرسنگها از كلام عربی دور است. تفصیل یك نمونه از همانندآوری قرن اخیر كه از سوی محافل استعماری در مقام معارضه با قرآن مطرح شده، و نقد و بررسی آن را در كتاب "قرآن شناسی" استاد مصباح یزدی، ص151 مطالعه نمایید.
2- هماهنگی و عدم اختلاف: به این وجه از اعجاز قرآن، در آیه 83 سوره نساء تصریح شده است كه: «أفلایتدبرون القرآن و لو كان من عند غیرالله لوجدوا فیه اختلافاً كثیراً» یعنی آیا با تدبّر در قرآن نمی نگرند [تا دریابید كه] اگر از سوی غیر خدا می بود، ناهماهنگی بسیار در آن می یافتند.
در این آیه هماهنگی و عدم وجود اختلاف در قرآن نشانی عقلی برای از جانب خدا بودن قرآن دانسته شده است.
نكته این دلیل آن است كه بین از سوی خدا نبودن قرآن و وجود ناهماهنگی فراوان در آن، ملازمه وجود دارد. از ویژگیهای انسان، تكامل تدریجی، خطاپذیری و تاثیرپذیری اوست. تفاوت استعدادها و محدودیت از ویژگیهای جدائی ناپذیر بشر است، و این ها، هر یك كافی است تا سبب پیدایش تفاوت و ناسازگاری آثار ساخته دست و ذهن انسان، به ویژه آثار فكری و معرفتی او باشند. در حالی كه قرآن طی 23 سال در شرایط و اوضاع و احوال فردی، اجتماعی و همچنین اقتصادی و سیاسی بسیار متفاوت، و در فراز و نشیبها و تحولات بسیار ناهمگون بر پیامبر(ص) نازل شده است. قرآن مشتمل بر مسائل مختلف و متنوع فلسفی، اخلاقی، اقتصادی، عرفانی، اجتماعی، فقهی و دهها موضوع دیگر است. با این حال، آیات قرآن در همه ابعادش از هماهنگی برخوردار می باشد.
این دلیل، هر چه پیش برود، بر غنا و وضوحش افزوده خواهد شد، بدین معنا كه اولا، با گذر زمان انتظار ناهماهنگی از یك متن "انسان نوشته" بیشتر و بیشتر می شود؛ و ثانیا، با افزایش معلومات و معارف بشری است كه هماهنگی و عمق یك فكر بیشتر خود را نشان می دهد.
3- امی بودن آورنده: چهارمین وجه از وجوه اعجاز قرآن كه در آیات بر آن تاكید شده، درس ناخوانده و به مكتب نرفته بودن پیامبراكرم(ص) است. این موضوع در چند آیه مطرح شده است.
«ما كانت تتلوا من قبله من كتاب و لاتخطه بیمینك إذاً لارتاب المبطلون» یعنی تو پیش از فرود آمدن قرآن، نوشته ای را نمی خواندی و نه با دستانت آن را می نوشتی. [اگر می خواندی و می نوشتی] در آن صورت یاوه گویان دو دل می شدند.(عنكبوت/ 48)
قرآن مجید در دو آیه 157و 158 سوره اعراف، پیامبر(ص) را "امی" نامیده است. آیه 157 سوره اعراف به این مطلب اشاره دارد كه امی بودن پیامبر در تورات و انجیل نیز مطرح شده است.
آیه 16 سوره یونس، می گوید كه این معارف را پیامبر از قبل در اختیار نداشته است. آیه 5 سوره فرقان، نیز اشاره دارد كه مخالفان باور داشتند كه پیامبر(ص) توان خواندن و نوشتن نداشته است.
انصافا درك این مطلب كه قرآن با آن نكات بلندش، و دستورات اخلاقی و عارفانه ظریفش و مواعظ و نكات تاریخی ارزنده و سازنده اش نمی تواند از سوی یك انسان عادی ـ حتی انسانهای خارق العاده و نابغه علمی كه سالها درس خوانده اند، چه رسد به یك امی در محیطی دور از تمدن و فرهنگ علمی ـ كار آسانی است.
شگفت انگیزتر آنكه آورنده این كلمات در طول دوران چهل ساله حیات پیش از بعثت خود، حتی جمله ای از این سخنان را بر زبان جاری نساخته است.
با توجه به آنچه گذشت، روشن می شود كه قرآن این معجزه جاوید پیامبر اكرم(ص) از طرف خداوند متعال می باشد. این وجوهی از اعجاز قرآن بود كه به اجمال عرضه شد.
اگر آیاتی را هم كه بیانگر دلیل نقلی بر این كه قرآن از سوی خدا است، خواسته باشید، می توانید در كتب ذیل مطالعه نمایید.
1- آموزش عقاید، استاد مصباح یزدی.
2- الهیات، استاد سبحانی.
3- قرآن شناسی، استاد مصباح یزدی.
4- پیام قرآن، جلد 8، آیت الله مكارم شیرازی.
5- تفسیر موضوعی قرآن، جلد 1، قرآن در قرآن، آیت الله جوادی آملی.
6- بحثی مبسوط در آموزش عقاید، آقایان غرویان و میرباقری.
موفق و مؤید باشید.