پرسش

سلام ؛
لطفا در باره موضوع جن چند منبع مطالعاتی علمی و البته دقیق و كامل معرفی نمایید ؛ با تشكر
در ضمن لطف كنید و پاسخ دهید كه در شرافت قران برتر است یا پیامبر چرا كه از سویی پیامبر شرف مخلوقاتند و لولاك لما خلقت الافلاك و از سویی هدف رسالت ایشان بوده كه اسلام و به تبع قران را به جهانیان برسانند!

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
1) "جن" چنانكه از مفهوم لغوى این كلمه به دست مى آید، موجودى است ناپیدا، و در قرآن مشخصات زیادى براى او ذكر شده، از جمله اینكه:
1ـ جن موجودى است كه از آتش آفریده شده، بر خلاف انسان كه از خاك آفریده شده است. «وخلق الجان من مارج من نار»(الرحمن/15)
2ـ داراى علم و ادراك و تشخیص حق از باطل، و قدرت منطق و استدلال است.(آیات مختلف سوره جن)
3ـ داراى تكلیف و مسؤولیت است.(آیات سوره جن و سوره الرحمن)
4ـ گروهى از آنها مؤمن صالح، و گروهى كافرند. «و إنا منا الصالحون و منا دون ذلك»(جن/11)
5ـ آنها داراى حشر و نشر و معادند. «وأما القاسطون فكانوا لجهنم حطبا»(جن/15) 6ـ آنها قدرت نفوذ در آسمانها و خبرگیرى و استراق سمع داشتند، و بعدا از این كار منع شدند و قدرت خود را از دست دادند. «و إنا كنا نقعد منها مقاعد للسمع فمن یستمع الان یجد له شهابا رصدا»(جن/9)
7ـ آنها می توانند با بعضى انسانها ارتباط برقرار كنند، و با آگاهى محدودى كه نسبت به بعضى از اسرار نهانى دارند، به اغواى انسانها بپردازند. «وإنه كان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا»(جن/6)
8ـ در میان آنها افرادى یافت مى شوند كه از قدرت زیادى برخوردارند، همانگونه كه در میان انسانها نیز چنین است. «قال عفریت من الجن أنا آتیك به قبل أن تقوم من مقامك» یعنی یكى از گردنكشان جن به سلیمان گفت من تخت ملكه سبا را، پیش از آنكه از جاى برخیزى، از سرزمین او به اینجا مى آورم.(نمل/39)
9ـ آنها قدرت بر انجام بعضى كارهاى مورد نیاز انسان را دارند. «... و من الجن من یعمل بین یدیه بإذن ربه ... یعملون له ما یشاء من محاریب و تماثیل و جفان كالجواب...» یعنی گروهى از جن پیش روى سلیمان به اذن پروردگار كار مى كردند، و براى او معبدها، تمثالها، و ظرفهای بزرگ غذا تهیه مى كردند.(سبا/12-13)
10ـ خلقت آنها در روى زمین قبل از خلقت انسانها بوده است. «و الجان خلقناه من قبل»(حجر/27)
ویژگیهاى دیگری هم می توان با جستجوی در قران و روایات از جن و جنیان بدست آورد.
بعلاوه از آیات قرآن به خوبى استفاده مى شود كه، بر خلاف آنچه در افواه مردم عوام مشهور است كه آنها را "از ما بهتران" مى دانند، انسان نوعى است برتر از جن؛ به دلیل اینكه تمام پیامبران الهى از انسانها برگزیده شدند، و این اجنه بودند كه موظف به ایمان به پیامبر اسلام و تبعیت از او شدند. اصولا واجب شدن سجده در برابر آدم(ع) بر شیطان، كه بنا به تصریح قرآن در آن روز از بزرگان طایفه جن بود (كهف/50)، دلیل بر فضیلت نوع انسان بر نوع جن مى باشد.
با در نظر گرفتن مطالب فوق، به نكات ذیل نیز توجه نمائید:
الف) جن از آن جهت كه از حیث مادی، لطیف و از جنس آتش است، كارهایی می تواند انجام بدهد كه انسان قادر به انجام آن نیست، و از اینرو از لحاظ قدرت، بر انسان برتری دارد. كما اینكه در قرآن كریم اشاره دارد كه انسانها در زمره گروه جن ها در آمده اند، نه بر عكس: «ویوم یحشرهم جمیعا یا معشر الجن قد استكثرتم من الإنس ...» یعنی در آن روز كه [خدا] همه آنها را جمع و محشور می سازد، [می گوید:] ای جمعیت [شیطان و] جن! شما با طلب فزونی بر انسانها افراد زیادی از آنها را گمراه كردید... (انعام/128) مفسرین این آیه را ناظر بر تسخیر و امثال آن دانسته اند.
بنابراین، در تسخیر جن و مثل آن این جن است كه بر انسان سیطره پیدا می كند، نه انسان بر جن.
ب) انسان بر جن برتری داشته و اشرف مخلوقات است. از اینرو نباید خود را تحت تسخیر آنان قرار دهد.
لذا آنچه امروزه به نام تسخیر جن نامیده می شود ـ بدون آن كه وقوع آن را انكار كنیم ـ هم از نظر ماهیت تسخیر انسان است و نه جن، هم ار نظر ارزشی كار صحیحی نیست، چرا كه تسخیر كننده با آن، در حقیقت، جن را بر خود مسلط كرده است.
ج) معمولا، جن های صالح به دنبال رابطه با انسان نیستند، بلكه در پی انجام تكالیف الهی خود هستند؛ ولی جن های ناصالح با انسان رابطه برقرار كرده و در مقابل اطلاعات و یا خدماتی كه به انسان می رسانند، از او تقاضای انجام اعمال خلاف و گناهان كبیره ای ـ همچون بی احترامی به مقدسات و … ـ می كنند. گاهی از شروط ارتباط انسان با آنها، انجام چنین اعمالی است، و حتی جن ها از این طریق انسان را به كفر كشانده و او را گمراه می كنند؛ كما اینكه در آیات قرآن به آن اشاره شده، مانند آیه شریفه: «وأنه كان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقا» یعنی اینكه مردانی از بشر به مردانی از جن پناه می بردند، و آنها سبب افزایش گمراهی و طغیانشان می شدند.(جن/6) و همچنین آیه شریفه: «قالوا سبحانك أنت ولینا من دونهم بل كانوا یعبدون الجن أكثرهم بهم مؤمنون» یعنی آنها ـ یعنی ملائكه ـ می گویند: [خدایا] تو منزهی [از اینكه همتایی داشته باشی] تنها تو ولی و یاور مایی، نه آنها ـ یعنی كفار ـ [ما را پرستش نمی كردند] بلكه جن را پرستش می نمودند، و اكثرشان به آنها ایمان داشتند.(سبأ/41)
د) بله انسانهای كمال یافته ای هستند كه با جن ها رابطه داشته و جن در خدمت آنها است، ولی این یك موهبت و عنایت خاصی است كه خداوند نسبت به آنها دارد، والا آنها سعی در تسخیر جن و … نداشته اند. بر خلاف دیگران كه از راه و بی راهه سعی می كنند تا با جن رابطه برقرار كرده و او را تسخیر كنند، در حالی كه در واقع این جن است كه بر آنها مسخر می شود.
بنابراین تسخیر جن از راههای اكتسابی، امری باطل است و در حقیقت خود انسان به تسخیر جن در می آید، و به دنبال آن سختی ها و مشكلات زیادی در زندگی پیدا می شود.
برای مطالعه بیشتر می توانید به كتب تفسیری در ذیل آیات 1 تا 17 سوره جن مراجعه نمایید.
2) در پاسخ به قسمت دوم سؤال شما باید گفت: هر چند در روایت مشهور به حدیث ثقلین كه از پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) نقل شده، آن حضرت از قرآن به ثقل اكبر تعبیر كرده است، ولی با این حال قضاوت در مورد امری كه بر تمام جوانب آن احاطه نداریم و حتی در بسیاری از جهات برای ما ناشناخته است، امرآسانی نیست. در این روایت نیز توصیه ای كه به تمام مسلمانان شده، تمسك به قرآن و اهل‌ بیت-ع- هر دو است، نه تعیین فضیلت هر یك.
همین سؤال از حضرت آیةالله میرزا جواد آقای تبریزی(مد ظله) از مراجع معظم تقلید شده است. ایشان در جواب فرموده اند: اگر مراد از قرآن همین قرآنی است كه ما بین دو جلد است و ما می خوانیم، قطعا پیامبر افضل از آن است؛ ولی اگر مراد از آن چیزی است كه در لوح محفوظ است و توسط جبرائیل بر قلب مبارك حضرت رسول نازل شد، آن ثقل اكبر است و همه انبیاء و اولیاء در راه آن جان خود را فدا می كرده اند.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.