پرسش

با سلام
قبلا با شما درباره مشكلات دین گریزی در میان جوانان خصوصا دانشجویان كه با آنان مواجه دارم صحبت كردم و به این نتیجه رسیدیم كه این مشكل به شكل جدی وجود دارد و نباید از واقعیت گریخت حالا با طرح این مشكل باید یه دنبال راهكار بود اگر ما به حقانیت دین خود اعتقاد داریم كه حتما همین گونه است با راهی برای این موضوع یافت و گرنه چهار صباح دیگر كه شمار دینداران به تعداد انگشتان دست برسد چیزی به نام اسلام باقی نخواهد ماند دوستان به اتفاقاتی كه در دوران انقلاب افتاد نگاه نكنیم ما اسلام را در ان موقع از میان لنجن زارهای دوران ستم شاهی احیا كردیم ولی حالا در جامعه ایی كه داعیه اسلام را دارد با مشكلات چه كنیم
تا بحال كارهایی كه در مجموعه های فرهنگی ما انجام شده و یا در حال انجام است تنها تاكیدی بر علایق مذهبی افرادی است كه لا اقل با دین بیگانه نیستند (برگزاری جلسات قران دعای توسل و... )حرف این است با جوانی كه انواع زرق وبرق های زندگی تجملی را از طریق تلویزیون (چه برنامه های خودی وچه برنامه ای ماهواره ایی) جامعه و ... می بیند چه باید كرد
لطفا اگر راهكار عملی سراغ دارید تا بوسیله ان بتوانیم چهره اسلام ناب وبدور از هر گونه سخت گیری در عین حال نگران اینده انسان را برای جوانان به تصویر بكشیم بفرمایید
با تشكر از حوصله ایی كه به خرج دادید.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
به نظر می‌رسد در شرایط فعلی برای ادامه حیات فرهنگی و بقای هویّت اسلامی در نسل حاضر، باید به نكات زیر توجه شود:
1ـ در ابتدا باید برای خودمان خطیربودن مسئله، عینی و محسوس گردد. اساساً معضل بحران‌های هویّت به دلیل رشد سریع ارتباطات رسانه‌ای در سطح جهان به صورت یك مشكل بین المللی درآمده است. بالاخص برای فرهنگ هایی كه در مقایسه با فرهنگ اكثریت از زیرساخت‌های متفاوتی برخوردارند، مشكلات عمیق تر و خطرناكتر است.
2ـ حفظ و تقویت و فعّال كردن هسته‌ها و كانون های اسلامی، ارتباط مستمر افراد راه یافته با یكدیگر، در راستای حفظ وضع موجود و تثبیت و تقویت آنها. به عبارت دیگر باید با یك برنامه ریزی حساب شده، لااقل نگذاریم، كه آلودگی در جبهه نیرو‌های متدین موجود نفوذ كند و آنها را از كار بیندازد.
3 ـ شناخت فرهنگ مقابل و زیربناهای فكری آن، از جمله توجه به این نكته كه شیوه تبلیغات غرب در حال حاضر، علی رغم ادّعای عقلانی بودن فلسفه آن، شیوه‌ای كاملاً مبتنی بر احساس و غریزه است. به طوری كه با به كارگیری یك سری ترفندهای تبلیغاتی و هنری(زرق و برق، جنجال و جلوه گری) ابتدا نیروی عقلانی قربانی‌های خود را از كار می‌اندازد و جریان آزاد فكر او را مختل می‌كند، و سپس به القای فرهنگ و فكر خود می‌پردازد. شناخت این ترفند و شناساندن آن به نسل جوان، و همچنین پیداكردن راه‌های مقابله با آن كاری اساسی و مهم است.
جوان وقتی دانست كه دارند فریبش می دهند، خود بخود سپر دفاعی در مقابل دشمن می گیرد.
از جمله یكی از مباحث مهم و دخیل در مسائل فرهنگی ـ كه با آنچه در این بند گفتیم مربوط است ـ ارتباط بین تكنولوژی حریف و فرهنگ اوست. بعضی از اندیشمندان براین باورند كه تكنولوژی، فرهنگ متناسب با خود را به همراه می‌آورد.
تسلط بر این مسئله و اصلاح این رابطه می‌تواند از بعضی صدمات و خسارات فرهنگی جلوگیری كند. این كه آیا در دنیای امروز می توان تكنولوژی را به شكل گزینشی برگزید یا نه، مسئله دیگری است كه در جای خود باید بدان پرداخت؛ ولی نفس دانستن ابزار تفوق دشمن، خود مسئله مهمی است.
4 ـ موفقیت هر "تمدّن" مرهون دو عامل است:
الف ـ تبیین منطقی، عقلانی، راضی كننده و شوق برانگیز از جهان و ماهیت هستی و زندگی.
ب ـ برطرف كردن و سامان دادن به نیازها و خواسته‌های اصیل و لازم انسان.
با توجه به این مطلب ما در صورتی می‌توانیم مخاطبین جوان خود را جلب و متوجه فرهنگ و تمدّن اسلامی سازیم كه علاوه بر اقناع ذهنی، عقلانی و احساسی آنها، راه كارهایی برای حل مشكلات حیاتی و اجتماعی آنان ارائه كنیم.
جامعه اسلامی و متولیان آن وظیفه دارند در زمینه اقتصاد، ایجاد اشتغال نمایند، و به نیازهای عمومی دیگر آنها، از قبیل تحصیل، ورزش و تفریحات سالم، اهمیت بدهند؛ كتابخانه‌های مناسب و فراگیر تأسیس كنند؛ و از همه مهمتر، برای همه ـ به خصوص جوانان ـ به ازدواج و روابط سالم جنسی آنها سروسامان منطقی و قانونی بدهند؛ تا جوان احساس كند در چهارچوب شرع و دین اسلام نهادهائی وجود دارد كه قادر است، نیازهای حیاتی او را رفع كند و لازم نیست سرگردان شده و به دنبال نسخه‌های وارداتی و غربی برود، و احیاناً دچار آلودگی شود.
5 ـ تبیین و تبلیغ مبانی دین به زبان علمی و ابزار پیشرفته امروزی و با بهره مندی از علوم عقلی جدید مانند "كلام جدید" و "فلسفه دین". استفاده از نظریات اندیشمندان غربی و دین ورزان غیرمسلمان در تبیین مفاهیم اصیل و مشترك دینی و استفاده از زبان توصیفی در اثبات حقایق دینی بجای زبان توصیه‌ای و تكلیفی.
6ـ نشان دادن نزاعهای فكری غرب، و نقدهایی كه از سوی خود آنان از فرهنگ غربی شده ـ به خصوص نهضتهای عرفانی معنویت گرای غربی ـ با ترجمه كتابهای مناسب آنان، هویّت مادی تمدّن غرب را به چالش می‌كشاند. این كار به عنوان یك ابزار مرحله‌ای ـ لااقل برای بعضی از اقشار جامعه ـ می‌تواند مؤثر باشد، و یك پارچگی ظاهری طیف فرهنگی غرب را دچار انشقاق و تلاشی كند.
با توجه به این كه ما با قاطعیّت عقیده داریم كه عرفان و معنویت گران سنگ و پرمحتوای اسلامی، در هر تعارض و تقابلی سربلند و پیروز خواهد بود، و حتی در این برخوردها بالندگی و رشد بیشتری خواهد یافت ـ نظری كه شهید مطهری بر آن اصرار دارد ـ نمی بایست نگران رواج معنویت به شكل غربی آن در جامعه خود باشیم. البته لزوم تلاش علمی و هشیاری فرهنگی، قابل انكار نیست.
7ـ مسئله "الگوسازی" و "الگوبودن" در تربیت بسیار مهم است. می‌بایست افراد مذهبی ـ بالاخص مسئولان و مربیان اجتماعی ـ با رفتار و گفتار خود یك نوع تبلیغ عملی مستمر داشته، و به این وسیله تا عمیق ترین لایه‌های روح و احساس جامعه را تحت تأثیر مثبت خود قرار دهند.
8 ـ مسئولان و پیشگامان حركت فرهنگی و تربیتی جامعه، اعم از روحانی و دانشگاهی، می‌بایست از حسن نیّت و قصد خالص و بدون شائبه برخوردار باشند، و كاملاً دلسوز مردم و اهداف خود باشند. و حتی در بعضی لایه ها، وارد جریانهای سیاسی نشوند و اساساً رنگ حكومتی نداشته باشند، از زندگی ساده‌ای برخوردار و به امورات دنیوی و مادی بی رغبت، و دردآشنای مردم و مشكلات آنها باشند. همان امتیازات و ویژگی‌هایی كه پیامبر اسلام(ص) حائز آنها بود و توانست در مدت كوتاهی تأثیرات شگرف و بنیادی در فرهنگ مردم و توده‌ها ایجاد كند.( از باب نمونه، به آیات ذیل كه مربوط به این ویژگی‌ها است، مراجعه شود: آل عمران/159 ـ توبه/128 ـ انعام/52 ـ كهف/28)
9ـ با ارتقاء سطح آگاهی علمی و مذهبی خانواده‌ها و مدارس ـ به عنوان هسته‌های اولیه تكوین شخصیت انسانها ـ و ارائه روش‌های تربیتی براساس زیربناهای اسلامی، می توان به بسترسازی و شالوده ریزی متناسب با فرهنگ مورد نظر خود پرداخت. ما گاهی، نادانسته و نسنجیده، عملا مروّج اصول تربیتی لیبرالیسم در مدارس و خانه‌ها هستیم؛ اصولی كه نشأت گرفته از چند كتاب ترجمه شده به ظاهر علمی ـ و در واقع ارزشی غربی ـ و با عناوین پرطمطراق روانشناسی و تربیتی می‌باشد، است.
برای اطلاع بیشتر از دیدگاه ما نسبت به مواردی كه مطرح كردید، می‌توانید به پاسخ كد 16445 در بخش مشاوره مذهبی، منوی پرسش و پاسخ سایت تبیان مراجعه فرمائید.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.