پرسش

. باسمه تعالی
-1آیا كتاب علل ا لشرایع یك كتاب مستندی می باشد
2علت جهرواخفا ت درنمازهای یومیه چیست.
3 - بهترین راه برای ترك گناه وتوجه به خدا چیست.

ومن الله التوفیق .

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
1ـ كتاب "علل الشرایع" تألیف محدث و فقیه گران مایه شیعه، شیخ ابو جعفر محمد بن علی بن حسین بن موسی بن بایویه قمی معروف به شیخ صدوق (ره) است؛ و از آن رو كه مؤلف، خود محدثی جلیل القدر و تیزبین است، این كتاب نیز با انتساب به چنین مؤلفی، مورد توجه و استفاده واقع شده است.
این كتاب از جمله منابع در تألیف كتاب ارزشمند "بحارالانوار" تألیف علامه مجلسی(ره) بوده است.
مؤلف كتاب علل الشرایع اگر چه مدعی نیست كه تنها احادیث صحیح و كاملا قابل اعتماد را جمع آوری كرده، و به همه احادیث آن عمل می‌كند، ولی سند و مدرك هر حدیث را به دقت كافی نقل كرده است. لذا برای مراجعه كننده فاضل امكان بررسی هر حدیث آن وجود دارد.
2- در پاسخ به سؤال دوم شما سخن قاطعی نمی توان گفت، ولی روایتی از حضرت صادق علیه السلام، در علل الشرایع آمده است، كه آن حضرت فرمودند: «هنگامی كه پیامبر(ص) به معراج رفتند، اولین نمازی كه خواندند نماز ظهر روز جمعه بود كه ملائكه نیز به پیامبر اقتدا كردند. پس خداوند به پیامبر امر كرد تا نمازش را بلند بخواند تا فضل این نماز بر ملائكه روشن شود [و لذا نماز ظهر جمعه را گاه بلند می‌خوانند، و فتوا هم بر استحباب آن است.] و وقتی پیامبر به نماز عصر ایستادند چون احدی از ملائكه با ایشان نبود، این نماز را به امر خداوند آهسته خواندند. و هنگامی كه پیامبر به نماز مغرب مشغول شدند، ملائكه نیز با ایشان بودند. پس خداوند به پیامبر امر كرد تا نماز را بلند بخواند، و همین گونه نماز عشاء را. و موقع نماز صبح، خداوند به پیامبر امر كرد تا این نماز را بلند بخواند تا فضل آن برای مردم روشن شود، همان گونه كه برای ملائكه روشن شده بود. (بحارالانوار، ج 82، ص 77 و78)
سند این روایت البته به گونه ای نیست كه اطمینان آور باشد، كما این كه مفهوم آن هم محتاج بررسی و بحث است. ما بیش از اجمالی از مطلب را نمی فهمیم، چرا كه از ملكوت و روابط آنجا اطلاع چندانی نداریم.
3- برای ترك گناه باید مبارزه با نفس را آغاز نمود. و اولین قدم در مبارزه با نفس تصمیم بر ترك گناه و انجام واجبات است. قدم اول در پاكسازی و تزكیه روح و نفس، گناه نكردن و دوری از گناه است. اگر خدای ناكرده از انسان گناهی سر زد، فورا باید توبه نموده و از خداوند عذرخواهی نماید. در روایت آمده هر گناه مانند نقطه سیاهی است كه بر روی صفحه سفید دل قرار می گیرد، و این نقطه سیاه بوسیله توبه نیز پاك می شود. اما اگر گناهان كسی زیاد شود و به دنبال آن توبه نكند، صفحه سفید دل به صفحه ای سیاه تبدیل شده و مانع رسیدن و تابیدن نور هدایت بر قلب و دل او می شود. شاید بیان مطلب آن باشد كه فیض خدا فراگیر و بی تبعیض است. و این ما هستیم كه ضمیر خود را آماده دریافت این فیض نكرده ایم. اگر كسی بتواند با ترك گناه _ و احیانا توبه _ این صفا را به خود باز گرداند، خود را بهره مند خواهد ساخت. و همین همه مسیر تكامل معنوی است. گاه كسانی كه به خیال خود در راه سیر و سلوكند، بدون توجه به اهمیت گناه، تنها به مستحبات مشغول می شوند. كسی كه همه سعی و تلاش او بر این باشد كه گناه نكند نور هدایت در دل او می تابد و باعث ترك خطاهای دیگر، و رشد و تعالی روحی و معنوی، و انجام واجبات و وظائف دیگر او می شود. امیر المؤمنین(ع) می فرماید: «ما جفت الدموع الا لقسوة القلوب، و ما قست القلوب الا لكثرة الذنوب» یعنی چشم ها گرفتار خشكی نمی شوند مگر در اثر قساوت قلب، و قلب گرفتار قساوت نمی شود مگر در اثر گناه زیاد. (بحارالانوار، ج 7، ص 55) قساوت یعنی سختی و نفوذناپذیری در برابر فیض الهی. البته پر واضح است كه سالك راه خدا می بایست در هر لحظه و در هر قدم بر خداوند توكل نموده و هر چه می خواهید از او طلب نمائید. آنچه در اهمیت ترك گناه گفته شد عین توكل بر خدا نیز هست. توكل یعنی موانع را بر طرف كردن و خود را به خدا و خواست او سپردن. قابل توجه است كه این مراحل را نمی توان یك شبه طی كرد بلكه آنچه مهم است پس از تلاش در جهت عمل به فرامین الهی "استقامت" در نیكیهاست. آنانكه در بحرانها، خوشیها و مشكلات خدا را فراموش نمی كنند و مست قدرت و دنیا نمی گردند و از امتحانات الهی سرفراز بیرون می آیند پس از مدتی خداوند لذت و شیرینی ایمان را به ذائقه آنان می چشاند.




با آروزی توفیق