پرسش

با عرض سلام
خداوند چرا پس از سجده نكردن ابلیس به او امان داد تا انسانها را گمراه كند در صورتی كه ابلیس قسم به عزت وجلال خداوند خورده بود كه همه ی
انسانها را گمراه كند.
با تشكر

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
خلاصه مطلب آن است كه وجود شیطان برای پویندگان راه حق عاملی در تكامل روح و روان آنهاست؛ زیرا وجود یك دشمن قوی در مقابل انسان، باعث پرورش و ورزیدگی می‌گردد، و اصولاً همیشه تكاملها در میان تضادها به وجود می‌آید. روح انسان نیز در مبارزه با شیطان و هوای نفس سیر تكاملی خواهد پیمود.
واما توضیح آن كه مقدمتا باید دانست كه فلسفه وجودی شیطان(ابلیس) در ابتدا، اغوای بندگان خداوند نبوده است، بلكه شیطان از روز اول خلقتی پاك داشت، مانند همه موجودات دیگر. انحراف و شیطنت با اراده و خواست خودش به سراغش آمد؛ بنابراین خداوند ابلیس را از روز اول شیطان نیافرید، او خودش خواست شیطان باشد.
منتها این سؤال باقی می‌ماند كه چرا خداوند درخواست او را در باره ادامه حیاتش پذیرفت، و چرا فوراً نابودش نكرد؟!
پاسخ به این سؤال این است كه عالم دنیا میدان آزمایش و امتحان است؛ آزمایشی كه وسیله پرورش و تكامل انسانها است. و روشن است كه آزمایش جز در برابر دشمنان سرسخت و طوفانها و بحرانها امكان پذیر نیست.
البته اگر شیطان هم نبود، هوای نفس و وسوسه‌های نفسانی انسان را در بوته آزمایش قرار می‌داد، اما با وجود شیطان این تنور آزمایش داغ تر شد، چرا كه شیطان عاملی است از برون، و هوای نفس عاملی است از درون!
در پایان قابل ذكر است كه هر چند خداوند شیطان را در انجام وسوسه‌هایش آزاد گذاشته و به او مهلت داده، ولی انسان را در برابر او بی‌دفاع قرار نداده است؛ زیرا كه اولاً، نیروی عقل و خرد به او بخشیده كه می تواند سد نیرومندی در مقابل وسوسه‌های شیطان به وجود آورد.
ثانیاً، فطرت پاك و عشق به تكامل را در درون انسان قرار داده است.
ثالثاً، خداوند فرشتگانی را كه الهام بخش نیكی ها هستند، به كمك انسانهایی كه می‌خواهند از وسوسه‌های شیطان بر كنار بمانند می‌فرستد.(فصلت/30)
رابعاَ، وحی هدایت صریح خداوند، در این میدان است.
برای مطالعه گسترده در این باره به منابع ذیل مراجعه شود: تفسیر نمونه، آیت الله مكارم شیرازی و جمعی از نویسندگان، ج19، ص343 و ج11، ص71 و ج6، ص108.
موفق و مؤید باشید.