پرسش

با عرض سلام
مختصری درباره زندگی "ام كلثوم" دختر حضرت علی بنویسید.از تولد تا وفات.
من در كتا بی نسبتا معتبر كه چاپ ایران بعد از انقلاب بود خواندم كه ایشان چند سال همسر "عمر" خلیفه دوم بوده است.آیا این صحت دارد؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
در باره این مسأله بحثهای طولانی و گسترده ای مطرح شده، به گونه ای كه بعضی از علمای شیعه كتاب و رساله های مستقلی در این باب نگاشته اند؛ از جمله كتاب های "المسألة الموضحة عن اسباب نكاح امیر المومنین(علیه السلام)"، تألیف شیخ مفید(ره) و "جواب السؤال عن وجه تزویج امیرالمومنین(علیه السلام) ابنته من عمر"، تألیف سید مرتضی(ره) و "تزویج ام كلثوم بنت امیر المومنین(علیه السلام) و انكار وقوعه"، تألیف شیخ محمد جواد بلاغی(ره).

به طور كلی علمای اسلام در برابر این مسأله چهار موضع اتخاذ كرده اند:
1- بعضی از مورخان، ازدواج عمر و ام كلثوم را بر پایه آزادی و رضایت كامل امیرالمومنین علی(علیه السلام) دانسته اند. این قول را بعضی از اهل سنت قائل شده اند.
2- اكثر علمای شیعه مستندات تاریخی این ازدواج را درست دانسته اند، ولی این ازدواج را نتیجه فشار ها و تهدید های عمر دانسته اند. در كتاب كافی نیز، روایاتی در تأیید این مطلب نقل شده است.
3- بعضی ـ همانند شیخ مفید ـ اصلا منكر این ازدواج شده اند، و احادیث منقول در این باب را ساخته دشمنان اهل بیت(علیهم السلام) دانسته، و جملگی را مردود شمرده اند.
4- دسته ای نیز گفته اند كه امیرالمومنین، ام كلثوم را به ازدواج عمر در نیاوردند، بلكه زنی از طایفه جن ـ كه خود را شبیه ام كلثوم كرده بود ـ را به همسری او درآوردند. علامه مجلسی در بحار الانوار، ج42، ص88 ، روایتی در تأیید این مطلب نقل كرده است.
با این بیان اقوال، و وجه هر یك كم و بیش ـ ولو با اشاره ـ معلوم شد. با توجه به وقت كمی كه داشتیم، اجازه بدهید سخن را در همین جا ختم كنیم. اگر تفصیل خواستید در سؤال دیگری مطرح فرمائید.
برای كسب اطلاعات بیشتر می توانید به كتاب "أعلام النساء المومنات"، تألیف محمد حسون و امّ علی مشكور، ص182 تا ص196 مراجعه كنید.
با آرزوی توفیق.