پرسش

چرا خداوند دعای بعضی انسانهای مومن را حتی
پس از سالها مستجاب نمیكند؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
بدون هیچ گونه شك و تردید، دعا كردن از جمله اموری است كه مكرر در احادیث و آیات بدان سفارش شده است و خداوند متعال نیز وعده استجابت داده و می فرماید: «أدعونی أستجب لكم» یعنی مرا بخوانید تا شما را اجابت نمایم.(مومن/60)
امام صادق(علیه السلام) نیز می فرمایند: "هی العبادة الكبری" یعنی دعا عبادت بزرگی است.(مجمع البیان، ج8، ص529)
ولی نكته مهم این است كه دعا طبق روایات اسلامی مخصوص مواردی است كه تلاش ها و كوشش های انسان اثری نبخشد، و به تعبیر دیگر آنچه انسان در توان دارد انجام دهد و مابقی را از خدا بخواهد. بنابراین اگر انسان دعا را جانشین تلاش و كوشش كند، قطعا مستجاب نخواهد شد.
لذا امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: دعای چهار گروه مستجاب نخواهد شد:
1- كسی كه در خانه خود نشسته و می گوید: خدایا! مرا روزی ده؛ زیرا به او گفته می شود: آیا به تو دستور تلاش و كوشش ندادم؟
2- كسی كه همسری دارد كه او را دائما ناراحت می كند و قدرت زندگی مسالمت آمیز با او را ندارد، و دعا می كند كه از دستش خلاص شود؛ زیرا به او گفته می شود: مگر حق طلاق را به تو ندادم.
3- كسی كه اموال داشته باشد و آن را بیهوده تلف كرده و می گوید: خداوندا! به من روزی مرحمت كن؛ به او گفته می شود: مگر دستور میانه روی به تو ندادم؟ مگر دستور اصلاح مال به تو ندادم؟
4- كسی كه مالی داشته باشد و بدون شاهد و گواه به دیگری وام داده و وام گیرنده منكر شده، و او دعا می كند: خداوندا قلبش را نرم كن و وادار به اداء دین فرما؛ زیرا به او گفته می شود: مگر به تو دستور ندادم به هنگام وام دادن شاهد و گواه بگیر.(اصول كافی، ج2، باب كسانی كه دعایشان مستجاب نمی شود، حدیث 2)
البته عدم استجابت بعضی از دعاها علل و عوامل دیگری نیز دارد.
از جمله اینكه بسیار می شود كه انسان در تشخیص مصالح و مفاسد خود به اشتباه می افتد و گاه با تمام وجودش مطلبی را از خدا می خواهد كه به هیچ وجه صلاح او نیست. این درست مانند این است كه گاهی بیمار یا كودكی غذاهای رنگینی از پرستاران خود بطلبد كه اگر به خواسته او عمل كنند بیماریش افزون می شود، و یا حتی جان او به خطر می افتد، در این گونه موارد خداوند رحیم و مهربان، دعا را مستجاب نمی كند و برای آخرت او ذخیره می سازد.
بعلاوه اینكه دعا شرایطی دارد كه بدون انجام آنها ممكن است دعا مستجاب نشود؛ چنانچه موانعی برای استجابت دعا در روایات ذكر شده است كه وجود آنها مانع ریزش رحمت الهی می شود. موانعی چون نفاق، تأخیر نماز از اول وقت، بد زبانی، غذای حرام و ترك صدقه و انفاق در راه خدا و …
جهت مطالعه بیشتر به تفسیر نمونه، ج20، ص146 رجوع كنید.
با تشكر.