پرسش

تفسیر ایات مربوط به حجاب را برایم ارسال كنید؟ متشكرم

پاسخ

دوست گرامی!
آیات معروف حجاب و همچنین تفسیر آنها بدین شرح است:
1) خداوند متعال در سوره " احزاب " آیه 59 می فرماید:
« یَأَیهَا النَّبىُّ قُل لاَزْوَجِك وَ بَنَاتِك وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیهِنَّ مِن جَلابیبهنَّ ذَلِك أَدْنى أَن یُعْرَفْنَ فَلا یُؤْذَیْنَ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَّحِیماً» یعنی اى پیامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو جلبابها (روسرى هاى بلند) خود را بر خویش فرو افكنند، این كار براى اینكه (از كنیزان و آلودگان) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگیرند بهتر است، و (اگر تاكنون خطا و كوتاهى از آنها سر زده) خداوند همواره غفور و رحیم است .
شأن نزول:
در تفسیر "على بن ابراهیم" در شان نزول آیه نخست چنین آمده است: آن ایام زنان مسلمان به مسجد مى رفتند و پشت سر پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم) نماز مى گزاردند؛ هنگام شب موقعى كه براى نماز مغرب و عشا مى رفتند، بعضى از جوانان هرزه و اوباش بر سر راه آنها مى نشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مى دادند و مزاحم آنان مى شدند. آیه فوق نازل شد و به آنها دستور داد حجاب خود را بطور كامل رعایت كنند تا به خوبى شناخته شوند و كسى بهانه مزاحمت پیدا نكند.
در اینكه منظور از "جلباب " چیست، مفسران و ارباب لغت چند معنى براى آن ذكر كرده اند:
1- ملحفه (چادر) و پارچه بزرگى كه از روسرى بلندتر است و سر و گردن و سینه ها را مى پوشاند.
2- مقنعه و خمار (روسرى).
3- پیراهن گشاد.
گرچه این معانى با هم متفاوتند، ولى قدر مشترك همه آنها این است كه بدن را به وسیله آن بپوشاند.
اما بیشتر به نظر مى رسد كه منظور پوششى است كه از روسرى بزرگتر و از چادر كوچكتر است، چنانكه نویسنده "لسان العرب" كه یكی از علمای بزرگ لغت می باشد، روى آن تكیه كرده است.
و منظور از "یدنین" (نزدیك كنند) این است كه زنان "جلباب" را به بدن خویش نزدیك سازند تا درست آنها را محفوظ دارد، نه اینكه آن را آزاد بگذارند به طورى كه گاه و بیگاه كنار رود و بدن آشكار گردد، و به تعبیر ساده خودمان لباس خود را جمع و جور كنند.
اما اینكه بعضى خواسته اند از این جمله استفاده كنند كه صورت را نیز باید پوشانید هیچ دلالتى بر این معنى ندارد، و كمتر كسى از مفسران پوشاندن صورت را در مفهوم آیه داخل دانسته است. روایات هم ناظر به این معنا نیست.
به هر حال از این آیه استفاده مى شود كه حكم حجاب و پوشش براى آزادی زنان قبل از این زمان نازل شده بود، ولى بعضى روى ساده اندیشى درست مراقب آن نبودند، لذا آیه فوق تاكید مى كند كه در رعایت آن دقیق باشند.
و از آنجا كه نزول این حكم، جمعى از زنان با ایمان را نسبت به گذشته ـ به سبب عدم رعایت این حدود ـ پریشان مى ساخت، در پایان آیه مى افزاید: "خداوند همواره غفور و رحیم است"، یعنی هر گاه از شما تاكنون در این امر كوتاهى شده چون بر اثر جهل و نادانى بوده است، خداوند شما را خواهد بخشید. توبه كنید و به سوى او باز گردید، و وظیفه عفت و پوشش را به خوبى انجام دهید.
2) خداوند متعال در سوره " نور " آیه 31 می فرماید:
« وَ قُل لِّلْمُؤْمِنَتِ یَغْضضنَ مِنْ أَبْصرِهِنَّ وَ یحْفَظنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا مَا ظهَرَ مِنْهَا وَ لْیَضرِبْنَ بخُمُرِهِنَّ عَلى جُیُوبهِنَّ وَ لا یُبْدِینَ زِینَتَهُنَّ إِلا لِبُعُولَتِهِنَّ ....»
یعنی به زنان با ایمان بگو چشمهاى خود را (از نگاه هوس آلود) فرو گیرند، و دامان خویش را حفظ كنند، و زینت خود را جز آن مقدار كه ظاهر است آشكار ننمایند، و (اطراف) روسریهاى خود را بر سینه خود افكنند (تا گردن و سینه با آن پوشانده شود) و زینت خود را آشكار نسازند مگر براى شوهرانشان یا پدرانشان و ... .
در این آیه به شرح وظائف زنان مى پردازد، نخست به وظائفى كه مشابه مردان دارند اشاره كرده مى گوید: و به زنان با ایمان بگو چشمهاى خود را فرو گیرند و از نگاه كردن به مردان نامحرم خوددارى كنند و دامان خود را حفظ نمایند، و به این ترتیب "چشم چرانى" همانگونه كه بر مردان حرام است، بر زنان نیز حرام مى باشد؛ و پوشانیدن عورت از نگاه دیگران، چه از چشم مردان و چه از چشم زنان دیگر، براى زنان نیز همانند مردان واجب است.
سپس به مسأله حجاب كه از ویژگى زنان است، ضمن سه جمله اشاره فرموده است:
1- آنها نباید زینت خود را آشكار سازند جز آن مقدار كه طبیعتا ظاهر است ـ «و لایبدین زینتهن الا ما ظهر منها»
در اینكه منظور از زینتى كه زنان باید آن را بپوشانند، و همچنین زینت آشكارى كه در اظهار آن مجازند چیست، در میان مفسران سخن بسیار است.
بعضى زینت پنهان را به معنى زینت طبیعى ـ یا اندام زیباى زن ـ گرفته اند، در حالى كه كلمه زینت به این معنى كمتر اطلاق مى شود.
بعضى دیگر آن را به معنى محل زینت گرفته اند، زیرا آشكار كردن خود زینت مانند گوشواره و دستبند و بازوبند به تنهائى مانعى ندارد، اگر ممنوعیتى باشد مربوط به محل این زینتها است، یعنى گوشها و گردن و دستها و بازوان.
بعضى دیگر آن را به معنى خود زینت آلات در حالى كه روى بدن قرار دارند، گرفته اند؛ و طبیعى است كه آشكار كردن چنین زینتى توام با آشكار كردن اندامى است كه زینت بر آن قرار دارد.
اما حق این است كه ما آیه را بدون پیشداورى و طبق ظاهر آن تفسیر كنیم كه ظاهر آن همان معنى سوم است، و بنابر آن زنان حق ندارند زینتهائى كه معمولا پنهانى است آشكار سازند، هر چند اندامشان نمایان نشود و به این ترتیب آشكار كردن لباسهاى زینتى مخصوصى را كه در زیر لباس عادى یا چادر مى پوشند مجاز نیست، چرا كه قرآن از ظاهر ساختن چنین زینتهائى نهى كرده است.
2- دومین حكمى كه در آیه بیان شده این است كه آنها باید خمارهاى خود را بر سینه هاى خود بیفكنند. «و لیضربن بخمرهن على جیوبهن»
"خمر" جمع "خمار" بر وزن حجاب، در اصل به معنى پوشش است، ولى معمولا به چیزى گفته مى شود كه زنان با آن سر خود را مى پوشانند (روسرى).
"جیوب" جمع "جیب" بر وزن غیب، به معنى یقه پیراهن است كه از آن تعبیر به گریبان مى شود، و گاه به قسمت بالاى سینه به تناسب مجاورت با آن نیز اطلاق مى گردد.
از این جمله استفاده مى شود كه زنان قبل از نزول آیه، دامنه روسرى خود را به شانه ها یا پشت سر مى افكندند، به طورى كه گردن و كمى از سینه آنها نمایان مى شد، قرآن دستور مى دهد روسرى خود را بر گریبان خود بیفكنند تا هم گردن و هم آن قسمت از سینه كه بیرون است مستور گردد.
3) در سومین حكم مواردى را بیان می كند كه زنان مى توانند در آنجا حجاب خود را برگیرند و زینت پنهان خود را آشكار سازند؛ مانند موقعی كه در نزد افراد محرم همچون شوهر، پدر و... قرار دارند.
برای مطالعه بیشتر می توانید به كتب تفسیری، به ویژه "تفسیر نمونه" نوشته آیت الله مكارم شیرازی، به آدرس آیات ذكر شده مراجعه نمایید.
پیروز باشید.