پرسش

با سلام
ما می دانیم كه انسان موجودی مختار است . اما در آیات و روایات می خوانیم كه مقدرات یك سال انسان در شب قدر حتمی و به امضاء امام زمان (ع) می رسد . آیا این امر منافاتی با اختیار انسان ندارد. خواهشمندم در این زمینه توضیح كامل ارائه فرمایید .

پاسخ

با عرض سلام و تحیت!
باید دانست كه آنچه شب قدر در صفحه اعمال ما رقم می خورد و محضر مبارك امام زمان(عج) رسیده و ایشان به اذن الهی امضاء می فرمایند، هیچ گونه منافاتی با اختیار انسان ندارد، زیرا خداوند متعال اعمال تمام انسانها را در آن شب تا سال آینده با توجه به اعمالی كه در سال های گذشته از یك سو، و در آن شب از سوی دیگر انجام داده اند، رقم می زند.
به عبارت دیگر، خداوند مقدر می كند _ یا در لوح محو و اثبات می آورد _ كه فلان شخص به خاطر اعمال گذشته و حالات شب قدر، تا سال آینده _ یعنی شب قدر آینده _ با چه مسائلی مواجه شود، و چه سرنوشتی داشته باشد.
نكته دیگر اینكه اگر چه اعمال انسان در آن شب رقم خواهند خورد، ولی یكی از عقاید مهم شیعه "بداء" می باشدإ یعنی اینكه تقدیر الهی اختیار انسان را سلب نمی كند و مقدرات انسان به جهت انجام یا ترك برخی اعمال ممكن است تغییر بپذیرد. با توجه به این مطلب معلوم می شود كه هیچ گونه جبری با مقدر شدن اعمال در شب قدر وجود ندارد؛ زیرا اگر مثلا در شب قدر ثبت شد كه فلان انسان در فلان روز تصادف می كند، اولا این تقدیر از اعمال اختیاری خود او در گذشته ناشی شده است، و ثانیا او می تواند با اعمال اختیاری خود این سرنوشت را تغییر دهد. مثلا اگر قبل از آن روز صدقه بدهد، احتمال دارد آن چه در شب قدر برای او رقم خورده بود، پاك شده و تصادفی رخ ندهد.
با تشكر.