پرسش

دنیا در دل آخرت یا آخرت در دل دنیا؟؟؟؟

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
جواب شما براساس مبانی فلاسفه چنین است:
این جواب را با بیان دو مقدمه آغز می كنیم.
1) مشهور بین حكمای اسلامی – بخصوص متاخرین – این است كه عوالم سه گانه وجود (عالم عقل، عالم مثال، عالم ملك) ارتباط طولی با هم دارند؛ یعنی عالم عقل علت برای عالم مثال و عالم مثال علت برای عالم ملك و ماده است.
علامه طباطبائی رحمة الله علیه در این باره می فرماید: «در فلسفه به برهان ثابت است كه علیت مقتضی قیام معلول به علت است، چه از جهت وجود و چه از جهت كمالات اولیه و ثانویه؛ و آن چه از مقام علت تنزل و تعین می یابد همین امور است، نه نواقص و جهات عدمیه.
و نیز ثابت است كه عالم ماده از جهت وجود مسبوق به عالم دیگری است كه مادی نیست، اگر چه احكام ماده در آن یافت می شود؛ و در واقع این عالم علت عالم مادی است، و نیز عالم ماده مسبوق به عالم دیگری است كه از ماده و احكام آن هر دو مجرد است، كه در حقیقت علتِ علتِ عالم مادی است. این دو عالم، عالم مثال و عقل، یا عالم برزخ و روح نامیده می شوند.» (رساله انسان از آغاز تا انجام، فصل1)
فلاسفه آیه شریفه 25 سوره حجر را نیز دال بر این مطلب می دانند؛ آنجا كه خداوند می فرماید: «إن من شی إلا عندنا خزائنه» (ر.ك. به المیزان، ج12)
پر واضح است اقتضاء قانون علیت آن است كه علت با معلول موجود باشد. اگر عالم عقل یا روح علت عالم ماده باشند، لاجرم همین الان هم موجود خواهند بود.
2) مقدمه دوم آن كه فلاسفه متاله ما عالم عقل را بر قیامت، و عالم مثال را بر برزخ، و عالم ملك را بر دنیا تطبیق می كنند.
آنان می گویند نام این عوالم متفاوت است به اعتبارات متفاوت، والا تطبیق مسلم است.
چنانچه در حدیث اول از چهل حدیث (اربعین) مرحوم امام خمینی قدس سره یكی از نامهائی كه برای عالم عقل یا روح شمرده شده را قیامت یا آخرت می داند. (ر.ك. به "چهل حدیث"- حدیث اول)
با این دو مقدمه جواب سؤال شما بدست می آید؛ بدین بیان كه چون عالم قیامت(عالم عقل) ـ كه به اعتبار "لهی الحیوان" عین روح و حیات این عالم است ـ احاطه وجودی بر عالم مثال و سپس عالم ماده (دنیا) دارد، از این حیث می توان گفت: دنیا در دل آخرت است.
شاید قرآن هم در شریفه «إن الجهنم لمحیطة بالكافرین» (49/ توبه) به همین حقیقت اشاره داشته باشد.
با التماس دعا.