پرسش

با سلام
من میخواسم از اموز رفتارهای خود را برای شما باز گو كنم تا اگر مشكلی هست به من بگویید
اولین یا شاید بیشترین خصوصیت من كه بیشتر جلب نظر میكند این است كه دوست ندارم ببینم كسی خلاف شرع عمل می كند مثلا توی خیابان بلند بخندد چون می دانم گناه دارد متذكر كه می شوم البته به حالت دوستانه ولی به من می خندند و می گویند كه دوباره نصیحت میكنه می خواستم ببینم چطور باید بگویم تا بفهمند كه مكار اشتباهی میكنند.

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
در رابطه با امر به معروف و نهی از منكر، چند كلامی محضرتان تقدیم می كنیم.
اولاً باید بدانید نهی از منكر وقتی كه منكر از محرمات است واجب، و وقتی از مكروهات است مستحب می باشد.
هیچگاه در زندگی جای واجب و مستحب را عوض نكنید. اگر خدا می خواست ما به اندازه واجبات، نسبت به مستحبات حساسیت داشته باشیم، آن را هم واجب می كرد.
حساسیت ما نسبت به مستحبات باید به میزان مستحبات، و به واجبات به میزان واجبات باشد. چیزی را كه مستحب است با آن معامله واجب نكنید و بالعكس، بخصوص در مواردی كه مربوط به دیگران است.
مثلاً اصل نماز خواندن واجب است؛ اگر كسی آن را ترك كند امر به معروف او واجب است. اما به وقت خواندن یا جماعت خواندن یا نافله خواندن مستحب است، و امر به آن هم مستحب؛ پس حساسیت ما و همچنین شكل بیان و اصرار و شدت امر ونهی ما در آن دو هم می بایست متفاوت باشد.
مطلب دیگر اینكه خدای متعال امر به معروف و نهی از منكر را به شرط تاثیر واجب كرده است. البته معمولا گفتن بی اثر نیست، ولی اگر به هر حال اثر منتفی بود، امر و نهی لازم نیست، و اگر اثر منفی داشت تذكر جائز نیست.
مطلب سوم آن كه می بایست از بهترین ابزار برای امر و نهی كمك گرفت.
مثلاً اگر دیدید امر و نهی دیگری تاثیر بیشتری دارد، از او بخواهید به این وظیفه عمل كند. و اگر امر و نهی دو یا چند نفری تاثیر بیشتری از امر و نهی یك نفری دارد، چند نفری تذكر دهید. اگر در تنهایی گفتن یا نامه نوشتن و امثال اینها تاثیر بیشتر است آن گونه بگوئید.
نكته چهارم آن كه شخصیت آمر و ناهی از شرائط تاثیر است.
شخصیت آمر و ناهی هم می تواند در تأثیر و عدم تأثیر امر به معروف و نهی از منكر، و یا شدت و ضعف تأثیر دخالت داشته باشد. هر چه خود شما از نظر شخصیت دینی و اخلاقی از فضائل بیشتری برخوردار باشید بیشتر پذیرش دارید. انسان هر چه از عیوب خود بكاهد، و یا خوش اخلاق تر و خیرخواه تر باشد دیگران بیشتر برای كلام او احترام قائلند و تذكرات او را می پذیرند.
در پایان توجه شما را به نكته ای جلب می كنیم. و آن این كه امر و نهی به معروف و منكر تعلق می گیرد. معروف یعنی چیزی كه به خوبی شناخته شده، و منكر یعنی عملی كه به زشتی معروف و آشكار باشد. پس اگر شرائط جامعه به گونه ای است كه مردم ـ در اثر جهل و یا تبلیغات و ... ـ عمل خوبی را نیك نمی دانند و یا عمل زشتی را قبیح نمی شمرند، دیگر مجال مجال امر و نهی نیست، بلكه مجال ارشاد جاهل است. همان ادله ای كه امر و نهی را اثبات می كند، به نحوی وجوب ارشاد جاهل را هم اثبات می كند. فقها فی الجمله به لزوم ارشاد كسی كه حكمی را نمی داند، قائلند. امام باید توجه داشت كه نحوه ارشاد با نحوه امر و نهی فرق می كند. مرشد معلم است، و آمر به معروف و ناهی از منكر در جایگاه محتسب می نشیند. و بدیهی است كه روش این غیر از روش آن است.
این مطلب مهمی است كه می بایست، در باره بسیاری از ناهنجاری هایی كه امروزه در جامعه خودمان می بینیم، مورد توجه قرار گیرد.
با التماس دعا