پرسش

ایا میتوان از كفر توحید را اسطنباط كرد
توضیح بیشتر ندارم

پاسخ

با سلام!
یكی از مباحثی كه در كتب منطقی مطرح است، و از جمله شیوه های استدلال است، برهان خلف می باشد. توضیح مختصر آن بدین صورت است كه با ابطال یك گزینه، گزینه مقابل را اثبات می كنند؛ مثلا هنگامی كه با ابطال مؤنث بودن یك نفر، مذكر بودن او را اثبات می كنیم، از برهان خلف استفاده كرده ایم.
در هر یك از براهین اثبات وجود خدا كه ما با ابطال شرك یا لازمه آن به توحید دست بیابیم، در حقیقت از برهان خلف استفاده كرده ایم. در چنین مواردی شكل استدلال ما نیز از نظر منطقی قیاس استثنایی خواهد بود.
خداوند متعال در قرآن از این نوع برهان برای اثبات وحدت خالق استفاده كرده است.
در قرآن آمده است: «لوكان فیهما آلهة الا الله لفسدتا» یعنی اگر در آسمانها و زمین چند خدا وجود داشت، نه یك خدا، عالم فاسد و تباه می شد.
توضیح شكلی این استدلال آن است كه اگر چند خدا مدبر آسمانها و زمین بود، عالم فاسد می شد؛ پس حال كه آسمانها و زمین با مسیری منظم و سالم در گردش و حركت هستند و فسادی در آنها رخ نداده است، معلوم می شود چند خدا وجود ندارد.
این همان قیاس استثنایی است، كه برهان خلف را تقریر می كند.
نمی دانیم شما تقریر این برهان را هم می خواهید یا صرفا سؤال شما ناظر به شكل استدلال بود؟ علی ای حال، تفسیر محتوایی و دقیق آیه را در كتاب شریف "المیزان" مرحوم علامه طباطبایی، و همچنین كتاب " معارف قرآن"، بحث خداشناسی، نوشته استاد محمد تقی مصباح یزدی پی بگیرید.
شاید بتوان براهین دیگر اثبات وجود خدا را نیز به این شكل تقریر كرد.
با تشكر.