تبیان، دستیار زندگی

امام سجاد (ع) : بار خدايا پس ( به سبب عمل در آن ) تو را است سپاس در حالي كه به بدكرداري اقراركننده و به تباه ساختن ( تقصير در اعمال ) اعتراف كننده ايم ، و پشيماني حقيقي دلها و عذر خواستن زبانهامان كه از روي راستي است براي توست ، پس ما را بر ( اعتراف به كوتاهي در اعمال و پشيماني از ) تقصير كه در آن ماه به ما رسيده اجر و پاداش ده ( كسي كه تقصير و نقص خود را بشناسد ، در صدد خضوع و فروتني و ذلت و خواري برآيد و چون عبادتي بالاتر از آن نيست ، از اين رو درخواست پاداش براي آن مي نمايد ، حضرت امام محمد باقر - عليه السلام - به يكي از اصحاب خود فرمود : لا اخرجك الله من النقص والتقصير يعني خدا تو را از نقص و تقصير " از اين كه طاعت را اندك و خود را كوتاهي كننده در اعمال بداني " خارج نسازد ) پاداشي كه به وسيله آن خير و نيكي خواسته شده را دريابيم ، و اندوخته هاي گوناگون را كه بر آن حريص و آزمنديم عوض بستانيم

اللهم فلك الحمد اقرارا بالاساءة ، و اعترافا بالاضاعة ، و لك من قلوبنا عقد الندم ، و من السنتنا صدق الاعتذار ، فاجرنا علي ما اصابنا فيه من التفريط اجرا نستدرك به الفضل المرغوب فيه ، و نعتاض به من انواع الذخر المحروص عليه .

امام سجاد (ع) : و ما را در تقصير از ( اداي ) حق خود ملامت و سرزنش مكن ، و عمرهاي ما را كه در پيش است به ماه رمضان آينده برسان ، و چون ما را به آن ماه رساندي بر انجام عبادت و بندگي كه شايسته توست ياريمان فرما ، و بر رعايت فرمانبري كه سزاوار آن ماه است برسانمان ، و عمل شايسته اي را كه سبب به دست آوردن حق توست در دو ماه ( رمضان كنوني و ماه رمضان آينده ) از ماههاي روزگار براي ما روان ساز ( ما را براي بجا آوردن آن توفيق ده )

و اوجب لنا عذرك علي ما قصرنا فيه من حقك ، و ابلغ باعمارنا ما بين ايدينا من شهر رمضان المقبل ، فإذا بلغتناه فاعنا علي تناول ما أنت اهله من العبادة ، و ادنا الي القيام بما يستحقه من الطاعة ، و اجر لنا من صالح العمل ما يكون دركا لحقك في الشهرين من شهور الدهر .

امام سجاد (ع) : بار خدايا گناه كوچك يا گناه بزرگي كه در اين ماه به آن نزديك شديم ، يا گناهي كه در آن بجا آورديم ، و گناه بزرگي كه زير بار آن رفتيم از روي عمد و قصد از ما ، يا فراموشي ( كه منشأ آن تقصير و بي باكي است مانند كسي كه به كاري مشغول شود تا اين كه نماز را فراموش نمايد كه او معذور نيست به خلاف روزه داري كه از روي فراموشي بخورد يا بياشامد ) كه در آن به خود ستم كرده ، يا به آن احترام ديگري را هتك و پرده دري نموده باشيم ، پس بر محمد و آل او درود فرست ، و ما را به پرده ( آمرزش ) خود ( از كيفر و رسوايي آن ) بپوشان ، و به گذشت خود از ما درگذر ، و ما را در آن گناه در جلو چشم شماتت كنندگان ( آنان كه به مصيبت و اندوه ديگري شاد شوند ) قرار مده ، و زبان طعنه زنندگان ( نكوهش كنندگان ) را بر ما مگشا ، و ما را به مهربانيت كه بريده نمي شود ( هميشگي است ) و به احسان و نيكيت كه كم نمي گردد به چيزي ( عبادت و انجام كار نيكي ) بگمار كه سبب فرو نهادن ( از ميان بردن ) و پوشاندن ( آمرزيدن ) چيزي ( گناهي ) شود كه در آن ماه بر ما نهي نموده اي

اللهم و ما الممنا به في شهرنا هذا من لمم أو إثم ، أو واقعنا فيه من ذنب ، و اكتسبنا فيه من خطيئة علي تعمد منا ، أو علي نسيان ظلمنا فيه انفسنا ، أو انتهكنا به حرمة من غيرنا ، فصل علي محمد و آله ، و استرنا بسترك ، واعف عنا بعفوك ، و لا تنصبنا فيه لاعين الشامتين ، و لا تبسط علينا فيه السن الطاعنين ، و استعملنا بما يكون حطة و كفارة لما انكرت منا فيه برأفتك التي لا تنفد ، و فضلك الذي لا ينقص .

امام سجاد (ع) : بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست ، و مصيبت و اندوهمان را به رفتن ماه ما ( خير و نيكي ) عوض ده ، و براي ما در روز عيد و روز روزه گشودنمان مبارك و نيكو گردان ، و آن را از بهترين روزهايي كه بر ما گذشته است قرار ده كه جالب ترين و به دست آورنده ترين روزها براي عفو و گذشت ، و نابود كننده ترين روزها براي گناه باشد ، و براي ما آنچه از گناهانمان كه پنهان و آنچه كه آشكار است را بيامرز

اللهم صل علي محمد و آله ، و اجبر مصيبتنا بشهرنا ، و بارك لنا في يوم عيدنا و فطرنا ، و اجعله من خير يوم مر علينا اجلبه لعفو ، و امحاه لذنب ، و اغفرلنا ما خفي من ذنوبنا و ما علن .

امام سجاد (ع) : بار خدايا با گذشتن اين ماه از گناهان ما بگذر ، و با بيرون رفتن آن ما را از بديهامان بيرون بر ( خطاها و گناهان ما را بيامرز ) و به وسيله آن ما را از نيكبخت ترين اهل آن ماه ( كساني كه در آن به عبادت و بندگي اشتغال داشتند ) و از بانصيب ترين ايشان در آن و از بهره مندترين آنان از آن قرار ده

اللهم اسلخنا بانسلاخ هذا الشهر من خطايانا ، و اخرجنا بخروجه من سيئاتنا ، و اجعلنا من اسعد اهله به ، و اجزلهم قسما فيه ، و اوفرهم حظا منه .

امام سجاد (ع) : بار خدايا كسي كه اين ماه را به طوري كه سزاوار رعايت است رعايت كرده ( آنچه به او واجب بوده بجا آورده ) و احترامش را به طوري كه شايسته حفظ و نگهداري است حفظ نموده ( آنچه از او نهي شده مرتكب نگشته ) و به احكامش به طوري كه سزاوار كوشش در آنهاست كوشش و ايستادگي داشته ، و از گناهان خويش به طوري كه شايسته پرهيزگاري است پرهيز نموده ، يا به وسيله عملي كه تقرب آور است به سوي تو تقرب جسته ( مقام و منزلتي خواسته ) كه رضا و خشنودي تو را براي او لازم گردانيده ، و رحمت و مهربانيت بر او متوجه نموده ، پس از توانگري خود مانند ( پاداش ) او به ما ببخش ، و از فضل و احسانت چندين برابر آن را به ما عطا فرما ، زيرا فضل تو نقصان پذير نيست ، و گنجينه هاي تو كم نمي شود بلكه افزون مي گردد ، و كانهاي احسان و نيكيت نابود نمي شود ، و عطا و بخشش تو بخشش گوارايي است ( مشقت و رنجي در آن نيست )

اللهم و من رعي هذا الشهر حق رعايته ، و حفظ حرمته حق حفظها ، و قام بحدوده حق قيامها ، و اتقي ذنوبه حق تقاتها ، أو تقرب اليك بقربة اوجبت رضاك له ، و عطفت رحمتك عليه ، فهب لنا مثله من وجدك ، و اعطنا اضعافه من فضلك ، فإن فضلك لا يغيض ، و إن خزائنك لا تنقص بل تفيض ، و إن معادن احسانك لا تفني ، و إن عطاءك للعطاء المهنا .

امام سجاد (ع) : بار خدايا بر محمد و آل او درود فرست ، و براي ما مانند پاداشهاي كسي را بنويس ( واجب و لازم گردان ) كه تا روز قيامت در آن ماه روزه گرفته ، يا در عبادت براي تو كوشش داشته است ( در اين جمله از دعا آگاه ساختن به سعه و گشايش فضل و احسان خداي تعالي است ، زيرا اگر روانبود كه خداوند سبحان مانند پاداش كسي را كه عمل كرده به كسي كه عمل نكرده ببخشد دعا و درخواست آن درست نبود )

اللهم صل علي محمد و آله ، و اكتب لنا مثل اجور من صامه ، أو تعبد لك فيه الي يوم القيمة .

امام سجاد (ع) : بار خدايا ما در روز فطر و روزه گشودنمان كه آن را براي اهل ايمان ( روز ) عيد و شادي و براي اهل دين خود ( اسلام ) روز اجتماع و گرد آمدن و روز تعاون و كمك كردن به يكديگر قرار دادي ، از هر گناهي كه آن را بجا آورده ايم ، يا كار بدي كه پيش از اين كرده ايم ، يا انديشه بدي كه در دل داشته ايم ، به سوي تو ، توبه و بازگشت مي نماييم ، توبه كسي كه رجوع به گناهي را در دل نمي گذراند ، و پس از توبه در گناهي بازنمي گردد ، توبه خالصي كه از شك و دو دلي پاكيزه باشد ، پس آن را از ما قبول فرما ، و از ما راضي و خشنود شو ، و ما را بر آن ثابت و پا برجا گردان ( سيد جزائري - رحمه الله - در شرح خود بر صحيفه مي نويسد جمله اللهم انا نتوب اليك في يوم فطرنا قول به مستحب بودن خواندن اين دعا را در روز عيد فطر تأييد مي نمايد )

اللهم إنا نتوب اليك في يوم فطرنا الذي جعلته للمؤمنين عيدا و سرورا ، و لاهل ملتك مجمعا و محتشدا من كل ذنب اذنبناه ، أو سوء اسلفناه ، أو خاطر شر اضمرناه ، توبة من لا ينطوي علي رجوع الي ذنب ، و لا يعود بعدها في خطيئة ، توبة نصوحا خلصت من الشك و الارتياب ، فتقبلها منا ، و ارض عنا ، و ثبتنا عليها .

امام سجاد (ع) : بار خدايا ترس كيفر ترسيده شده ( دوزخ ) و شوق و دوستي پاداش وعده داده شده ( بهشت ) را روزي ما گردان تا اين كه لذت و خوشي آنچه ( آمرزشي كه ) از تو مي خواهيم ، و اندوه آنچه ( كيفر بر گناهاني كه ) از آن به تو پناه مي بريم دريابيم

اللهم ارزقنا خوف عقاب الوعيد ، و شوق ثواب الموعود حتي نجد لذة ما ندعوك به ، و كابة ما نستجيرك منه .

امام سجاد (ع) : و ما را نزد خويش از توبه كنندگاني قرار ده كه محبت و دوستيت را براي آنها واجب و لازم نموده اي ( اشاره به قول خداي تعالي " سوره 2 ، آيه 222 " : ان الله يحب التوابين يعني خدا توبه كنندگان را دوست دارد " آنها را از رحمت خود بهره مند گرداند " ) و از ايشان بازگشت به طاعت و فرمانبريت را پذيرفته اي ( اشاره به قول خداي تعالي " سوره 9 ، آيه 104 " : ان الله هو يقبل التوبة عن عباده يعني خداست كه او توبه بندگانش را مي پذيرد ) اي عادلترين عدالت دارندگان ( همه اقوال و افعال و احكام خداوند متعال بر وفق نظام كل و حكمت و مصلحت است و افراط و تفريط در آنها راه ندارد و جز او هر چند در عدل و دادگري كوشش نمايد محال است كه همه اقوال و افعال و احكامش طبق نظام كل و خارج از افراط و تفريط باشد ، از اين رو خداوند سبحان عادلترين عدالت دارندگان است ، و مناسبت بيان اين جمله در اينجا براي آن است كه چون خداوند محبت و دوستيش را براي توبه كنندگان واجب و لازم نموده و بازگشت كسي كه به طاعت و فرمانبري او بازگردد را پذيرفته و همه بندگان در عبوديت و بندگي و روآوردن به سوي او يكسانند و درخواست كننده يكي از آنان است ، پس خداي عز وجل عادلتر از آن است كه گروهي را به آن اختصاص دهد و برخي را از آن بي بهره گرداند )

و اجعلنا عندك من التوابين الذين اوجبت لهم محبتك ، و قبلت منهم مراجعة طاعتك ، يا اعدل العادلين .