هر کدام از بخشهای مختلف تورم میزان تاثیر متفاوتی در تورم کلی کشور دارند که با توجه به التهابات اخیر آگاهی داشتن درباره آنها برای مردم ضروری است.
افزایش تورم مستقیم
افزایش تورم مستقیم یعنی در نظام اقتصادی ما فعالیتهایی وجود دارد که به ثمر رسیدنشان به صورت مستقیم وابسته به بنزین است؛ بنابراین افزایش قیمت بنزین میتواند تاثیر مستقیمی بر گرانی آنها هم داشته باشد. مثلا سامانه حمل و نقل درون شهری کشور به صورت مستقیم با بنزین مرتبط است. گرانی بنزین در صورت عدم تدبیر میتواند موجب گرانی افسارگسیخته در این بخش مهم شده و تا 4 درصد به تورم کلی کشور اضافه کند. راهکار جلوگیری از تورم در این بخش مهم تخصیص سهمیههای بنزین به ناوگان حمل و نقل درون شهری کشور در بخش خصوصی و دولتی است که دولت برای آن برنامه عملیاتی دارد. اعطای سهیمه متناسب با نیاز این بخش از یک سو و نظارتهای دقیقتر تاکسیرانیها از سوی دیگر بازوهایی است که از افزایش قیمت کرایهها جلوگیری میکنند.
افزایش تورم غیر مستقیم
در مفهوم افزایش تورم غیر مستقیم؛ با فعالیتهایی در نظام اقتصادی روبه رو هستیم که به صورت غیر مستقیم وابسته به بنزین هستند و با افزایش قیمت بنزین، ممکن است دچار اندکی گرانی شوند. مثلا کالاهایی که با خودروهای بنزینسوز جابهجا میشوند ممکن است با اندکی افزایش قیمت همراه باشند و در نهایت تاثیری 2 درصدی بر تورم کلی کشور ایجاد کند.
ارائه تحلیلهای غلط درباره افزایش قیمت بنزین و القای این تصور که به واسطه افزایش قیمت بنزین، گرانی وسیع را در پیش خواهیم داشت، موجی از ناامنی روانی را ایجاد میکند و به دنبال آن شاهد گرانی بدون دلیل منطقی کالاها و خدمات خواهیم بود
یکی از بهترین روشها در کنترل تورم غیرمستقیم ناشی از گرانی بنزین؛ استفاده از خودروهای گازوئیلسوز است که دچار گرانی نشده و در بخشهایی که استفاده از خودروی گازوئیلسوز نیست، تخصیص بنزین متناسب با نیاز حمل و نقل این بخش، خود به خود از افزایش قیمت کالای نهایی جلوگیری میکند؛ البته نظارت بر این فرآیند برای جلوگیری از تخلفات احتمالی هم به عهده اصناف و نهادهای کنترل کننده است.
افزایش تورم روانی
ارائه تحلیلهای غلط درباره افزایش قیمت بنزین و القای این تصور که به واسطه افزایش قیمت بنزین، گرانی وسیع را در پیش خواهیم داشت، موجی از ناامنی روانی را ایجاد میکند و به دنبال آن شاهد گرانی بدون دلیل منطقی کالاها و خدمات خواهیم بود. ایجاد ناامنی روانی در جامعه خود به خود موجب گرانی کالاها و خدمات میشود؛ تاثیر این بخش از تورم مستقیم و غیرمستقیم نیز بالاتر است و میزان قابل توجهی را به خود اختصاص میدهد. اگر جامعه درباره افزایش قیمت بنزین و تاثیرهای واقعی آن بر زندگی آگاهی کافی داشته باشد، تحلیلهای غیرواقعی نه تنها موجب گرانی نمیشود بلکه نمیتواند آسیبهای مادی و روانی بیشتری به جامعه تحمیل کند. تحلیلهای غیرواقعی با چاشنی بزرگنمایی میتوانند موجب تحریک افکار عمومی شده و التهابهای اجتماعی و آشوبهای خیابانی ایجاد بکند. این آشوبها هم خسارتهای بزرگ به اقتصاد کشور وارد میکنند و هم با ایجاد تورم روانی گرانیها را به میزان قابل توجهی افزایش میدهند. دوری از التهابات اجتماعی و دامن نزدن به تحلیلهای غیرواقعی میتواند تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از ایجاد تورم روانی داشته باشد. بررسی کارشناسها نشان میدهد تورم روانی میتواند تورم کلی کشور تا 10 درصد افزایش دهد.