کات (سه‌رده‌م)

کات  سێ به‌شه‌

ڕابردوو ، ئێستا ، داهاتوو

ئێستا : به‌ کاتي گۆتني رسته‌که‌ ئه‌ڵێن .

ڕابردوو:  کاتي به‌ر له‌ گۆتني رسته‌که‌يه‌ .

داهاتوو : کاتي دوواي گۆتني رسته‌که‌يه‌ .

فرمان: جگه‌ له‌ کات ئاماژه‌ش ئه‌کات بۆ سێ که‌سي بێژه‌ر، بيسه‌ر ، که‌سێ تر .

بۆ نموونه‌ : له‌ فرماني مي روي (ئه‌ڕۆي) سێ شت وه‌رئه‌گێرێ :

فرمانێ که‌ پاڵ ئه‌دڕێ لاي يه‌ک که‌س، تاکي پێ ئه‌ڵێن .

بۆ نموونه‌ : آن مرد با عجله‌ آمد.  واته‌ : ئه‌و پياوه‌ به‌ په‌له‌ هات .

فرمانێ که‌ پاڵ ئه‌دڕێته‌ لاي زۆرتر له‌ يه‌ک که‌س، کۆي پێ ئه‌ڵێن .

بۆ نموونه‌ : دانش آموزان با عجله‌ رفتند.    واته‌ : قۆتابيه‌کان به‌ په‌له‌ ڕۆيشتن .

به‌ سه‌رنجدان به‌وه‌ي وترا ئه‌توانين شێوه‌کاني فرمانێ هاتن له‌ سه‌رده‌مي ڕابردوودا بنوسين .

آمدم – آمدي – آمد ------- واته‌: هاتم – هاتي – هات

آمديم- آمديد – آمدند-------- واته‌: هاتين – هاتن(ئێوه‌) – هاتن(ئه‌وان)

که‌ له‌ هه‌رکام له‌و شه‌ش وێنه‌ ئه‌توانين جگه‌ له‌ کات تاک و کۆيي ئه‌وانه‌شمان بۆ ده‌رئه‌که‌وێ .

سا ناساندني هه‌ر کام له‌و شه‌ش وێنه‌ به‌م شێوه‌يه‌ :

آمدم = يه‌که‌م که‌سي تاک

آمدي = دوه‌م که‌سي تاک

آمد = سيه‌م که‌سي تاک

آمديم = يه‌که‌م که‌سي کۆ

آمديد = دوه‌م که‌سي کۆ

آمدند  = سيه‌م که‌سي کۆ

هه‌ر فرمانێک به‌شێک له‌و مانا سه‌ره‌کيه‌ هه‌يه‌  و له‌ هه‌موو وێنه‌کان ناگۆرێ که‌ به‌وه‌ ئه‌ڵێن بنه‌ما(ماده‌)ي فرمان ، بۆ نموونه‌ له‌و فرمانه‌ي پێشوه‌ي آمد (هات‌)، آمدن (هاتن) له‌ هه‌ر شه‌ش وێنه‌که‌دا هه‌يه‌ .

به‌شي ديکه‌ي فرمان که‌ له‌ هه‌ر شه‌ش وێنه‌که‌دا هه‌يه‌ .

به‌شي ديکه‌ي فرمان که‌ له‌ هه‌ر وێنه‌ييکدا له‌گه‌ڵ وێنه‌ي ديکه‌ جياوازه‌ ، شۆناسه‌ي پي ئه‌ڵێن . بۆ نموونه‌ له‌و فرمانه‌ي پێشوه‌ي آمد (هات‌)، ، به‌شي دوه‌مي هه‌ر وێنه له‌گه‌ڵ ئه‌ويتريان جياوازه ، واته‌ ئه‌م وێنانه‌ :

يم – يد – ند     

که‌ پێان ئه‌ڵێن شناسه‌ (شۆناسه)‌ ، به‌ ده‌ربڕينێکي تر ئه‌وانه‌ فرمانه‌که‌مان پێ ئه‌ناسێني که‌ پێوه‌ندي به‌ چ که‌سێکه‌وه‌ هه‌يه‌ و تاکه‌ يان کۆ .