نجم الدين علي كابي قزويني(دبيران)
نجمالدين علي پسر عمر پسر علي معروف به «كاتبي» و«دبيران» از حكيمان و عالمان بزرگايران در قرن هفتم هجري است. از نخستين سالهاي زندگي وي خبري در دست نيست.ايشان بهدرخواست خواجه شمس الدين محمد جويني وزير در مدرسه‌اي كه خواجه ساخته بود به تدريسمشغول مي‌شوند. همچنين در ساخت رصدخانه مراغه به خواجه نصيرالدين طوسي كمك مي‌كرده.
آثار نجم الدين عليكاتبي قزويني عبارت است از: رساله شمسيه، در منطق كه به نام خواجه شمس‌الدين وزيرتأليف كرده؛ حكمت الدين كه در حكمت الهي نوشته؛ كتاب العين كه در منطق نوشته؛ جامع‌الدقايقدر حكمت و منطق؛ كتاب المنصص در شرح كتاب معروف «ملخص» امام فخر رازي كه در سال 671 به پايان رسانيده؛ شرح بر كشف الاسرار عن غوامض الافكار، افضلالدين خونجي
[1].
كاتبي قزويني شافعيمذهب بوده است، چنان كه علامه‌ي حلي درباره‌ي او مي‌نويسد: «از فاضلان عصر و ازدانشمندترين آنها به منطق بوده و او را تصانيف زيادي است كه من شرح كشف را پيش ويخواندم. اخلاق او نيكوست و مناظرات خوبي دارد و از دانشمندترين علماي شافعي است ودر حكمت تبحر دارد.
[2]»
نجم الدين عليدبيران در رمضان سال 675 هجري يعني سه سال پس از مرگ خواجهنصيرالدين طوسي، وفات يافت. از جمله شاگردان بزرگ دبيران: قوام‌الدين ابوعلي محمديازري حكيم كه در سال667 به مراغه رفت و در خدمت كاتبي منطق مي‌آموخت.علامه‌ي معروف قطب‌الدين شيرازي
[3]
[1] . كشف الظنون جلد 2 ص 316 چاپ مصر
[2] . ترجمه از اجازه نامه معروف بني زهره
[3] . تاريخ فلاسفه ايراني تأليف علي اصغر حلبي
